تاریخچه تالار بورس

دنیای حسابداری

ریشه های ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال 1315 بازمی‌گردد. در این سال یک کارشناس بلژیکی به نام ران لوترفلد به همراه یک کارشناس هلندی، به درخواست دولت وقت ایران، دربارة تشکیل بورس اوراق بهادار مطالعاتی نمودند و طرح تأسیس و اساسنامة آن را تنظیم کردند. در همان سال‌ها یک گروه کارشناسی در بانک ملی نیز به مطالعة موضوع پرداختند و در سال 1317 گزارش کاملی دربارة جزئیات مربوط به تشکیل بورس اوراق بهادار تهیه کردند.

اما آغاز جنگ جهانی دوم فرصت ادامة فعالیت را از کارشناسان گرفت. از سرگیری مطالعات در این زمینه به فرصت مناسبتری نیاز داشت که این فرصت پس از کودتای 28 مرداد 1332 و حاکم شدن آرامش نسبی بر ایران برای اتاق بازرگانی،اتاق صنایع و معادن،بانک مرکزی و وزارت بازرگانی ایجاد شد تا چند سالی را به بررسی پیرامون این بازار و شرایط ایران برای تشکیل آن بپردازند.

این گروه فعالیت خود را به صورت جدی از سال 1333 آغاز نمودند و پس از 12 سال تحقیق و بررسی، در سال 1345 قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار را تهیه و لایحه مربوط را به مجلس شورای ملی ارسال کردند. لایحه مزبور در اردیبهشت 1345 تصویب شد،اما به دلیل عدم آمادگی بخش صنعتی و بازرگانی بورس تهران در پانزدهم بهمن ماه 1346 با ورود سهام بانک صنعت و معدن- به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان- فعالیت خود را آغاز کرد.

در پی آن شرکت تاریخچه تالار بورس نفت پارس، اوراق قرضة دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضة سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضة عباس آباد به بورس تهران راه یافتند. در این میان اعطای معافیت‌های مالیاتی به شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضة سهام آنها نقش مهمی داشته است. در طی 11 سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران (سال‌های 1346 تا 1357) تعداد شرکت‌ها و بانک‌ها و شرکت‌های بیمة پذیرفته شده از 6 بنگاه اقتصادی با 2/6 میلیارد ریال سرمایه در سال 1346 به 105 بنگاه با بیش از 230 میلیارد ریال سرمایه در سال 57 افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از 15 میلیون ریال در سال 1346 به بیش از 150 میلیارد ریال در سال 1357 افزایش یافت.

هرچند بورس اوراق بهادار تهران در این دوره از رونق چشمگیری برخوردار نبوده است، رشد شتابان محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده بخش صنعت، و نیز حضور اوراق قرضه دولتی و اصلاحات ارضی، افزایش حجم معاملات را در بورس اوراق بهادار در پی داشت. در این دوره نسبت حجم معانلات بورس به سرمایه ثابت ناخالص داخلی در حدود 4/2 درصد بود که موقعیت ضعیف بورس در آن دوره را به خوبی نشان می دهد.

پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی در این دوره رویدادها و تحولات بسیاری را به دنبال داشت. از دیدگاه تحولات مرتبط با بورس اوراق بهادار نخستین رویداد، تصویب لایحة قانون ادارة امور بانک‌ها در تاریخ 17 خرداد 1358 توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن36 بانک‌ تجاری و تخصصی کشور در چهارچوب 9 بانک شامل 6 بانک تجاری و 3 بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد و در پی آن شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعة صنایع ایران در تیر 1358 باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند. به گونه‌ای که تعداد آنها از 105 شرکت و مؤسسة اقتصادی در سال 1357 به 56 شرکت در پایان سال 1367 کاهش یافت.

پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغاز دوره سازندگی زمینه های احیای دوباره بورس اوراق بهادار را فراهم ساخت. درواقع، تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تاریخچه تالار بورس یکی از مهمترین سازوکارهای اجرایی بهسازی اقتصاد ملی به شمار می آمد که از طریق انتقال پاره ای از وظایف تصدی دولتی به بخشخصوصی،جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس اندازی سرگردان و هدایت آنها به سوی مصارف سرمایه گذاری می توانست به تجهیز و مشارکت فعالانه بخش خصوصی در فعالیتهای تولیدی بینجامد.

بدین ترتیب ، توجه سیاستگزاران اقتصادی کشور به تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار در سال 1368، افزایش چشمگیر تعداد شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس اوراق بهادار را در پی داشت، تا به آنجا که تعداد اینگونه شرکتها از 56 شرکت در سال 1367 به 249 شرکت در سال 1375 افزایش یافت.در همین دوره،میانگین ارزش معاملات سالانه در حدود 213 درصد رشد یافت که در نهایت به فراهم آوردن بیش از 4920 میلیارد ریال برای تامین منابع مالی مورد نیاز فعالیتهای مولد در اقتصاد ایران انجامید.

باوجود این، بررسی عملکرد بورس تهران در این زمان نشان می دهد که در عمل جایگاه واقعی و مناسب خود را در اقتصاد ملی بدست نیاورد، به گونه ای که سهم منابع مالی تامین شده توسط این نهاد در سنجش با سرمایه ثابت ناخالص داخلی به طور میانگین از مرز 6/1 درصد فراتر نرفت.

از سوی دیگر، روند پرنوسان فعالیت بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1369 تا 1375،به ویژه نوسانهای شدید و یک سویه قیمتها در سالهای 1370،1373و1374،افت وخیزهای دوره ای قابل توجهی را در پی داشته که برآیند آنها به انتظارات سرمایه گذاران و بی اطمینانی حاکم بر این بازار انجامیده است.

سال 1370 سال پررونقی برای بازار سرمایه بود. در این سال افزایش چشمگیری در ارزش و حجم معاملات بازار پدید آمد. این رشد به سبب عرضة سهام در مقیاس بالا از طرف سازمان‌های دولتی، ورود 29 شرکت جدید به فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، عرضة سهام به صورت نسبتاً فراگیر در سراسر کشور از طریق شبکة بانکی و عرضة سهام به کارگران به نرخ‌های ترجیحی براساس مصوبه موقت بود. ارزش معاملات در این سال نسبت به سال قبل 637 درصد و تعداد سهام معامله شده 369 درصد رشد یافت.

از آنجا که در سال 1371 اقتصاد کشور دچار رکود نسبی شده بود بورس اوراق بهادار با شرایط دشواری روبرو شد، آمار معاملات در این سال رو به کاهش رفت به طوری که ارزش معاملات از 3/478 به 352 میلیارد ریال رسید.

از اواسط سال 1372 عدم عرضة سهام و جریان بیشتر منابع مالی به سوی بورس موجب شد تا شاخص قیمت سهام رو به افزایش گذارد. به هر حال ارزش معاملات برای نخستین بار در طول تاریخ بورس در این سال از مرز 515 میلیارد ریال گذشت.

برنامه‌ریزی‌ها و تمهیداتی که از اواسط سال 1372 در جهت تعدیل قیمت‌ها و افزایش بازده سهام به عمل آمد، تأثیر مثبت زیادی بر بازار در این سال داشت، به طوری که خرید سهام اعم از جزئی و کلی (خرده‌فروشی و عمده فروشی) با استقبال عام روبه‌رو شد به طوری که ارزش معاملات در سال 1373 به بیش از 793 میلیارد ریال رسید.

عامل اصلی افزایش حجم معاملات به طور عمده مربوط به چهار ماه آخر سال 1373 و ناشی از عدم عرضة سهام توسط عرضه‌کنندگان عمدة دولتی، افزایش قیمت شناور ارزهای خارجی و تشدید تورم بوده است که موجب ایجاد صف‌های تقاضا در این سال شد.

سال 1374 سال تأسیس شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهامی عام بود. در این سال 4 شرکت سرمایه‌گذاری جدید تأسیس شد، همچنین یک شرکت توسعة منطقه‌ای به صورت سهامی عام در استان فارس تأسیس شد، از وقایع دیگر سال 1374 افزایش سرمایه‌گذاری در بخش دولتی بود که بر رشد بورس تأثیر به سزایی داشت.در این سال ارزش معاملات به بیش از 1880 میلیارد ریال رسید.

وضعیت بورس در سال 1375 وضعیتی دوگانه بود. در نیمة نخست سال، روندهای حرکتی سال پیش همچنان ادامه یافت و شاخص‌های مختلف فعالیت در بازار بورس از روندی افزایشی برخوردار بود ، در نیمة دوم سال، شتاب یک سویة نوسان‌های قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران کند شد و شاخص قیمت سهام از مهرماه تا پایان آن سال به میزان 6/9 درصد کاهش یافت.

بورس تهران به عنوان نماد اصلی بازارسرمایه ایران، از آغاز سال 1376 دوره تازه ای از فعالیت را به خود دید. حرکتهای بنیادی انجام شده در راستای بازسازی ساختار سازمانی و مدیریتی، به کارگیری نوآوریهای فنی و تخصصی،اصلاح رویه های مقرراتی و نظارتی، فراهم آوردن زمینه های ارتقای کارایی و اصلاح کارکردهای بازار، و کوشش درجهت همسازی سیاستگزاریها با نیازهای واقعی بازار سرمایه در کانون توجهات و برنامه های اصلاح ساختاری این سازمان قرار داشت.

بی گمان،یکی از محورهای اساسی برنامه بهسازی بورس اوراق بهادار تهران،اتخاذ سیاست تثبیت بازار برای حذف عوامل وروندهای ناپایدار ساز و اختلال زا و پیش گیری از تکرار رویدادهای سالهای پیش بوده است.در واقع، بخشی از پایداری و قاعده مندی به دست آمده در بورس تهران طی سال 1376 بر اثر پیاده سازی همین برنامه های تثبیت بازار بدست آمد و محور اصلی آن نیز برقراری رابطه ای منطقی و متناسب بین تعداد و قیمت سهام دادوستد شده در بازار بوده است.

از سوی دیگر در سال 1376 ساماندهی وضعیت اطلاع رسانی به عنوان یکی از مهمترین تمهیدات بازیابی کارکردهای طبیعی بورس اوراق بهادار تهران مورد توجه قرار گرفته است. در این باره، به منظور دسترسی آسان و سریع کاربران مختلف به اطلاعات آماری درست،دقیق و بهنگام، کمیت و کیفیت اطلاعات عرضه شده در چارچوب نشریه های آماری ادواری بورس بازنگری و بهسازی شد.

سال 1376 بر اثر برنامه‌های اجرا شده برای ارزیابی یک روند منطقی، رو به رشد و پایدار و زدودن نابسامانی‌های مشهود آن، نقطة عطفی در سال‌ها تجدید فعالیت بورس بود.

روند سریع بهبود شاخص‌ها، رشد ارزش معاملات، افزایش حجم دادوستد سهام، رشد پرشتاب قیمت‌ها، حضور پرتعداد روزانه سهامداران در تالار بورس، افزایش شمار خریداران و تحولات دیگر بیانگر رشد و توسعة بازار سرمایة ایران بود. رشد روزافزون بورس نشان از جایگاه مهم این نهاد در پیشبرد و توسعة اقتصاد ملی در سال‌های آتی داشت.

رشد بورس تهران در سال 1378 نیز ادامه یافت. حجم کل معاملات در این سال بیش از 1056 میلیون و 223 هزار سهم، به ارزش 5137 میلیارد و 80 میلیون ریال بود.

سال 1379 سال درخشانی در پرونده بورس تهران بود. در این سال بازدهی بورس به 86/59 درصد رسید که در مقایسه با سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تورم 6/12 درصدی در این سال بسیار شایان توجه بود. بورس اوراق بهادار تهران در ضمن پدید‌آوردن یک روند پررونق فعالیت طی چند سال گذشته، از فراهم آوردن تمهیدات لازم برای توسعة فراگیر بازار سرمایه نیز غافل نمانده بود. برنامه‌های در دست اجرا طی این سال‌ها، دامنه‌ای فراگیر از بهسازی نظام اداری و تشکیلاتی بازار، بهبود اطلاع‌رسانی، ارتقای شفافیت و کارایی بازار و تقویت نظام تنظیمی و نظارتی بورس گرفته تا گسترش سطح فعالیت آن به سایر مناطق جغرافیایی کشور، تنوع‌سازی بازارهای دادوستد، معرفی ابزارهای جدید مالی، ایجاد بورس ابزارهای مشتق و بسیاری دیگر از الزام‌ها و نیازهای ایجاد یک بازار قاعده‌مند و کارآمد اوراق بهادار را در ایران پوشش داده است.

حجم کل معاملات در سال 1380 بیش از 1621 میلیون و 98 خزار سهم، به ارزش 7723 میلیارد و 509 میلیون ریال بود.

سال 1381 سال پرفراز و نشیبی برای بورس بود. شاخص کل بورس تا شهریور ماه این سال با افزایش همراه بود. در این سال به تدریج رفتار سرمایه‌گذاران تغییر یافته و با وجود آنکه انتظار کاهش نسبی قیمت سهام شرکت‌های ناشی از تقسیم سود در مجامع عادی متصور بود، اما عملاً بازار با رفتار دیگری روبه‌رو شد که به ظاهر متناقض با آموخته و شیوه‌های متداول رفتار سرمایه‌گذاران بود.

سال 1382، سال ثبت رکوردهای جدید در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. در این سال همۀ نماگرهای عمدة فعالیت، با رسیدن به حد نصاب‌های تازه، که از بدو فعالیت بورس اوراق بهادار تهران بی‌سابقه بوده است، عملاً چشم‌اندازی مطمئن و امیدوارکننده برای مهم‌ترین رکن بازار سرمایة کشور ترسیم کرده‌اند. این روند رو به رشد اگر چه از سال پیش شروع شده است، اما جهش خیره‌کنندة آن در سال 1382 حکایت از ظرفیت‌های بزرگ بازار سرمایة کشور و به ثمر نشستن برنامه‌های اصولی اتخاذشده توسط سازمان دارد.

برای نشان دادن عملکرد چشمگیر بورس اوراق بهادار تهران در این سال، نگاهی به رشد نسبت ارزش بازار سهام به محصول ناخالص داخلی، نشان می‌دهد که این نسبت با رشد تقریباً 100 درصدی از 8/12 درصد در سال 1381 به 25 درصد در پایان سال 1382 افزایش یافته است.

فعالیت بورس اوراق بهادار تهران طی سال 1383 در دو بخش متمایز رونق و رکود نسبی بازار قابل بررسی است. عملکرد بورس تهران در نیمة‌ اول سال به‌رغم دو افت محسوس در ماه‌های اردیبهشت و مرداد، هم‌چنان متأثر از روندهای حرکتی سال پیش از آن بود و نماگرهای مختلف فعالیت بورس از روندی افزایشی برخوردار بودند، به‌گونه‌ای که حجم دادوستد و شاخص قیمت سهام در این دوره به بالاترین حد خود در تمامی سال‌های فعالیت بورس رسید.

یک ارزیابی کلی می‌توان گفت که به‌رغم مسایل و مشکلات ناپایدارساز داخلی و خارجی از قبیل انتخابات ریاست جمهوری، پیشنهاد افزایش نرخ مالیات نقل‌وانتقال سهام، مصوبات مجلس در زمینة تثبیت قیمت‌ها و کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، تهدیدهای خارجی در زمینة انرژی اتمی، و. ، موقعیت بازار سرمایه در اقتصاد ایران، در سال 1383 نیز بهبود یافت. در اثبات این ادعا می‌توان به نماگر نسبت ارزش بازار سهام به محصول ناخالص داخلی - که نشانگر جایگاه بورس در اقتصاد ملی است - اشاره نمود که با رشدی حدود 11 درصد، از 27 درصد در سال 1382 به بیش از 30 درصددر پایان سال 1383 رسیده است.

در سال 1384، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار در ادامة روند حرکتی نیمه دوم سال 1383، همچنان تحت تأثیر رویدادهای مختلف داخلی و خارجی و افزایش بی‌رویة شاخص‌ها در سال‌های قبل از روندی کاهشی برخوردار بودند و این روند، به جز دورة کوتاهی در آذرماه تا پایان سال قابل ملاحظه بود.

از آذرماه سال 1384، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد، به‌گونه‌ای که تصویب قانون بازار اوراق بهادار، تغییر سیاست‌های داخلی سازمان بورس و پیش‌بینی آزادسازی قیمت سیمان به‌دلیل ورود این محصول به بورس فلزات، باعث رشد 6/6 درصدی شاخص قیمت در آذر ماه 1384 نسبت به ماه پیش از آن شد.

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

آیا می‌دانید «بورس» نام یک شخص بوده است؟ نزدیک ۵۰۰ سال قبل، تاجران و صرافان در بلژیک، اطراف خانه شخصی به نام «واندر بورس» گرد هم می‌آمدند و به خرید و فروش و داد و ستد کالا و پول و اسناد مالی دیگر می‌پرداختند. این شد که کم‌کم به هرجایی که در آن‌ داد و ستد پول و کالا و اسناد مالی انجام می‌شد گفتند بورس!

این از واژه بورس. حالا برویم کمی جدی‌تر ببینیم اصلا انقدر می‌گویند بورس، از کجا شروع شده و حالا این همه تشکیلات و سازمان عریض و طویل و پرطمطراق چگونه شکل گرفته‌اند؟

سازوکار بورس

قبل از بیان تاریخچه بورس، باید ببینیم سازوکار بورس چطور شکل گرفت. همان‌هایی که جلوی خانه واندر بورس به داد و ستد می‌پرداختند، گاهی سود می‌کردند و گاهی ضرر.

تاجران به دنبال سازوکاری بودند تا ضرر و خسارت‌هایی که گاه و بی‌گاه به آن‌ها وارد می‌شد را، مدیریت کنند و کاهش دهند. برای همین، فرمولی که آنان کشف کردند این بود که چند نفر را با خود هم در سود با و هم در ضرر شریک کنند. کم‌کم با پیشرفت بشر، شرکت‌های سهامی ایجاد شد که در آن تاریخچه تالار بورس چند نفر شریک و مسئولیتی در حدود سرمایه پرداخت شده یا سهام خریداری شده را دارا بودند.

آمستردام هلند؛ مکان اولین بورس اوراق بهادار رسمی جهان!

اگرچه خاستگاه بورس بلژیک است؛ اما نخستین بورس اوراق بهادار جهان به طور رسمی، بیش از ۳۰۰ سال قبل در شهر «آمستردام» هلند شکل گرفت. کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. در ادامه بورس لندن در قرن هجدهم میلادی فعالیت خود را در قهوه خانه‌ها شروع کرد.

اما بازار بورس نیویورک، بزرگ‌ترین بازار بورس جهان در حال حاضر، فعالیت خود را در سال ۱۷۹۲ (نزدیک به ۲۳۰ سال قبل) آغاز کرد و در سال ۱۸۱۷ (نزدیک به ۲۰۰ سال پیش) بورس نیویورک به صورت رسمی تاریخچه تالار بورس تاریخچه تالار بورس کار خود را آغاز کرد.

سایر بورس‌های جهان کِی تشکیل شدند؟

به مرور زمان و با گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به جذب سرمایه‌های بیشتر و شرکای جدیدتر، احساس شد. پیداکردن شرکای جدید هم به مراکزی نیاز داشت که بتواند بین دارندگان پول و متقاضیان پول ارتباط برقرار کند . این مراکز (یا همان بورس‌ها) محلی بودند که شرکت‌ها در آنجا سهامشان را به افرادی که علاقه‌مند به سرمایه گذاری بودند، می‌فروختند. آن‌ها با این کار، شرکای جدید‌تر و بیشتری برای خودشان پیدا می‌کردند.

با شروع کار بورس‌های بزرگ جهان، رفته رفته سایر کشورها هم دارای بورس شدند، تا جایی که امروزه کمتر کشوری است که بورس نداشته باشد.

بورس در ایران چگونه تشکیل شد؟

بورس در ایران از حدود ۸۰ سال پیش کلید خورد. در سال ۱۳۱۵ و موقعی که رضاشاه بر تخت سلطنت نشسته بود. در آن سال، با تحقیقات و بررسی کارشناسان هلندی و بلژیکی (به ویژه ران لوترفلد که برای دربار ایران کار می‌کرد) بورس در آستانه گشایش بود اما یک اتفاق ناخوشایند، این تحقیقات را متوقف کرد: «آغاز جنگ جهانی دوم».

تا سه دهه بعد، ایران کماکان از داشتن بورس محروم بود. در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، سرانجام قانون و مقررات تشکیل «بورس اوراق بهادار تهران» تهیه شد.

پس از تصویب لایحه تشکیل بورس در مجلس شورای ملی و ایجاد زیر ساخت‌ها، در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران کارش را به صورت رسمی، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز کرد.

تا ۱۱ تاریخچه تالار بورس سال بعد که انقلاب شد، تعداد بانک‌ها، موسسات و شرکت‌هاي پذیرفته شده در بورس، به ۱۰۵ بنگاه با سرمایه‌اي بیش از ۲۳ میلیارد تومان رسید.

وضعیت بورس ایران از بعد از انقلاب اسلامی

سال‌های انقلاب و صدالبته آغاز جنگ ایران و عراق (دو سال بعد از وقوع انقلاب) همراه بود با تحولات بسیار زیاد در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی. تغییرات چشمگیر این سال‌ها، گریبان نهال تازه متولد شده بورس را هم گرفت و تعداد شرکت‌هاي پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷، نزدیک به ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد و به ۵۶ شرکت رسید. افول بورس تا پایان جنگ در سال ۱۳۶۷، همچنان ادامه یافت.

بعد از پایان جنگ ایران و عراق…

جنگ در سال ۱۳۶۷ تمام شد. به تدریج با بهبود وضعیت اقتصادی و در چارچوب برنامه پنج سال اول توسعه اقتصادي و اجرای قوانین خصوصی سازی، جذب و جمع آوری پس اندازها و سرمایه گذاری در بورس جان تازه‌ای گرفت.

طی سال‌هاي پس از تجدید حیات بورس تاکنون، فعالیت بورس فراز و نشیب‌هاي زیادی داشته است و مسائل سیاسی (که در ایران همواره به شدت بر بورس اثرگذار بوده است) رکودهای مختلفی را بر بازار سرمایه تحمیل کرد.

یک دهه پس از پایان جنگ و از سال ۱۳۷۶، بورس اوراق بهادار تهران با بازسازي ساختار سازمانی و مدیریتی، به کارگیري نوآوري هاي فنی و تخصصی و اصلاح قوانین مقرراتی و نظارتی گام‌های موثری را برای رشد برداشته است.

ولی گام بلند اصلاح قانون بورس اوراق بهادار پس از چهل سال یعنی در آذر ماه سال ۱۳۸۴ با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار توسط مجلس شوراي اسلامی، برداشته شد. در ادامه بیشتر با اثر این قانون بر بورس آشنا شوید.

از سال ۱۳۸۴ به این طرف…

بورس از سال ۱۳۸۴ به بعد، رونق بیشتری گرفت و شکوفاتر شد. اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی داشته، اما به جرات می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.

براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش‌های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد.

راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری در گسترش معاملات بورس ایران، چه از نظر ارزش معاملات و چه از نظر فراگیر بودن در جامعه بود.

و سرانجام وضعیت حال حاضر بورس ایران

امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:

بورس اوراق بهادار تهران

انجام معاملات سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت و غیره.

فرابورس ایران

که در آن‌جا هم سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، دادوستد می‌شود.

بورس کالای ایران

انجام معاملات انواع کالاها و محصولات مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی وغیره.

بورس انرژی

انجام معاملات حامل‌های انرژی از جمله برق، زغال‌سنگ و کک و غیره.

ارزش کنونی بورس اوراق بهادار ایران (بر اساس آخرین آمار در تیرماه سال ۱۳۹۹) به بیش از 5300 میلیارد تومان رسیده است.

بورس ایران از دریچه آمار

با هم چندتا عدد جالب در مورد بورس ایران بخوانیم:

۵۰ میلیون نفر!

بر طبق آخرین آمارها (مردادماه ۱۳۹۹) تعداد کسانی که کد بورسی دارند و می‌توانند در بورس فعالیت کنند، به بیش از ۵۰ میلیون نفر رسیده است!

۲ میلیون و ۱۰۰ هزار!

این بالاترین نرخ شاخص بورس تهران در تاریخ این بازار است که در ۲۰ مردادماه ۱۳۹۹ به ثبت رسید. این در حالی است که از ابتدای پیدایش بورس تهران تا دی ماه ۱۳۹۸ تنها به ۳۰۰ هزار واحد رسیده بود!

بیش از ۳۵۰

تعداد شرکت‌هایی که تا اواسط سال ۱۳۹۹ در بورس تهران پذیرفته و سهامشان عرضه شده است.

بزرگ‌ترین بورس‌های کنونی جهان

در پایان تاریخچه کوتاهی که از بازارهای بورس ایران و جهان خواندید، خالی از لطف نیست که تاریخچه تالار بورس چندتا از بزرگترین بازارهای بورس جهان را بشناسیم:

بورس نیویورک

بازار بورس نیویورک بزرگ‌ترین بازار بورس از نظر میزان معاملات و حجم سرمایه در جهان است. سهام بسیاری از شرکت‌های بزرگ و مطرح دنیا در این بازار مبادله می‌شود.

ارزش بازار شرکت های موجود در این بورس به بیش از ۲۰ تریلیون دلار می‌رسد. شرکت‌ها با ورود به این بورس از تاریخچه تالار بورس حیثیت و اعتبار خاصی برخوردار شده و به سرعت معروف و مشهور می‌شوند.

شاخص اصلی اقتصادی بازار نیویورک، داوجونز است. ورود به این لیست کار دشواری است. برای مثال، اگر بخواهید شرکتتان در این بازار باشد، ارزش هر سهامتان همواره باید بالای یک دلار و ارزش بازاری سهام شرکتتان همواره بالای ۵۰ میلیون دلار باشد.

بازار بورس نزدک

نزدک ( NASDAQ )بزرگ‌ترین بازار معامله الکترونیک سهام در آمریکا است که با حضور بیش از ۳۲۰۰ شرکت در آن، بیشترین مقدار معامله سهام را نسبت به هر بازار دیگری در جهان دارد.

ارزش بازار نزدک بیش از ۱۰ تریلیون دلار است.

بازار بورس اوراق بهادار لندن

بورس لندن بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و با ارزش سرمایه بیش از ۵ تریلیون دلار، یکی از بزرگ ترین بازارهای بورس جهان است. در حال حاضر تعدادی فراتر از نزدیک به ۲۷۰۰ شرکت از ۶۰ کشور جهان در این بازار فعال هستند.

سایر بازارهای بورس معتبر بین المللی را می‌توانیم به ترتیب زیر عنوان کنیم:

• بورس توکیو (ژاپن) با ارزش ۴ تریلیون دلار
• بورس شانگهای (چین) با ارزش ۳ تریلیون دلار
• بورس سهام فرانکفورت (آلمان) با ارزش ۲ تریلیون دلار
• بورس پاریس (فرانسه) با ارزش یک و نیم تریلیون دلار
• بورس ایتالیا با ارزش ۹۰۰ میلیارد دلار
• بورس تهران (ایران) با ارزش ۲۵۰ میلیارد دلار

——***——

برای یادگیری بیشتر در مورد بورس، مقاله‌های زیر را برایتان آماده کرده‌ایم:

آشنایی با سایت TSETMC و معرفی و آموزش سایت مدیریت فناوری بورس

صفحه­ اصلی سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس www.tsetmc.com از دو بخش اصلی بورس و فرابورس تشکیل شده که یک نمای کلی از بازار را ارائه می‌دهد.

در هر بخش می‌توان نمادهای پرتراکنش و تاثیرگذار، شاخص کل و شاخص هم وزن بازار مربوطه را مشاهده نمود.

این نوع نمایش جداگانه بازارها کمک می‌کند تا بتوان نمادهای مربوط به هر بازار را با دقت بیشتی بررسی نمود و خلاصه ای از موضوعات مهم بازار را ارائه می‌دهد.

در صفحه ی اصلی سایت، سربرگ‌های بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس انرژی ایران و بورس کالا مشاهده می‌شود.

که افراد با انتخاب هرکدام از آنها می‌توانند اطلاعات دقیق‌تر و جزئی‌تری راجع به نمادها، شاخص‌ها، عرضه و تقاضا، تغییرات، بازار آتی، مشتقه، کالا و … راجع به هرکدام را بدست آورند.

سربرگ دیگری که در این صفحه به چشم می‌خورد سربرگ کدال است که در سایت کدال می­توان تمام گزارشات مالی، گزارش فعالیت‌ها و عملکرد شرکت‌ها را مشاهده نمود.

در سربرگ کدال این سایت نیز می­ توان به طور خلاصه تعدادی از این اطلاعات را دریافت نمود ولی برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تر به سایت کدال به آدرس www.codal.ir مراجعه شود.

• بورس اوراق بهادارتهران:
  بازار نقدی بورس در یک نگاه
  شاخص های منتخب
  تاثیر در شاخص
  نماد های پر بیننده
• فرابورس ایران:
  بازار نقدی فرا بورس در یک نگاه
  نماد های پر بیننده
  تاثیر در شاخص

اما در قسمت بالای سایت بخش های مختلف دیگری وجود دارد.

این بخش ها شامل: اخبار، راهنما، نظر و پیشنهاد، جستجوی نماد، دیده بان بازار خانه، زبان و نمایش فهرست است که شاید پرکاربرد ترین آنها بخش دیدبان بازار باشد.

که با کلیک بر روی آن میتوان اطلاعات کلیه شرکت های فعال در بازار بورس و فرابورس را مشاهده کرد.

به آمار و ارقام مهم معاملات آنها دسترسی داشت.

دیده بان

در بخش دیده بان بازار میتوان به کلیه اطلاعات معاملات نماد های بورس و فرا بورس دسترسی داشت. جهت مشاهده نمای بازار بورس ایران از این لینک استفاده کنید.

لیست همه شرکت ها و سایر شرکت های و صنایع هم گروه را مشاده کرد.
در بخش تنظیمات میتوان ستون ها را اضافه و یا کم کرد و با توجه به نیاز تنظیم کرد.

جستجو در tsetmc

با کلیک بر روی آیکون ذره بین میتوان نماد مورد نظر را جستجو کرد و با کلیک بر روی نماد وارد صفحه مربوط به نماد شوید.

بررسی اطلاعات نماد در تابلوی بورس از جمله مواردی است که فعالان بازار سرمایه و معامله گران باید با آن آشنایی داشته باشند.

نحوه بررسی و استخراج اطلاعاتی نظیرقیمت آخرین معامله و قیمت پایانی، وضعیت نماد و … را با هم بررسی خواهیم کرد.

قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی:

در قسمت قیمت ، قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله به ریال درج و میزان تغییرات به درصد در کنار آن قابل مشاهده است.

قیمت اولین معامله هم در کنار سایر قیمت ها دیده میشود.
قیمت آخرین معامله در روز گذشته با نام دیروز قابل مشاهده است.

گزینه های خرید و فروش هم بیشترین مبلغ خرید و فروش رو نشان میدهد.

تعداد و حجم معاملات:

تعداد معاملاتی که تا آن لحظه در آن سهم صورت گرفته و حجم معاملات هم تعداد سهامی که معامله شده است.

ارزش معملات:

ارزش ریالی معاملات را نشان میدهد.

M میلیون و B به معنای میلیارد است.

ارزش بازار :

ازرش شرکت با توجه به آخرین قیمت را نشان میدهد.

تعداد سهام :

تعداد سهام کل شرکت است شامل سرمایه شرکت است.

حجم مبنا:

حداقل حجمی است که باید در یک قیمت معامله شود تا قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله یکسان شود.

سهام شناور:

بخشی از سهام کل شرکت است.

که در یک بازه زمانی مشخص که فرمول آن توسط سازمان بورس مشخص شده جا به جا شده.

میانگین حجم ماه :

میانگین حجم روزانه معاملات روزانه در بازه زمانی 30 روز اخیر سهم است.

آخرین معامله:

زمان آخرین معامله را نشان میدهد.

وضعیت:

وضعیت نماد را نشان میدهد که میتواند مجاز، متوقف، ممنوع متوقف، مجاز محفوظ باشد.

EPS:

خلاصه اصطلاح Earning per share یا سود هر سهم است.

هر گاه کل سود پس از کسر مالیات را به تعداد سهام تقسیم نماییم، سود هر سهم به دست می آید.

P/E:

نسبت P/E در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد.

به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است.

به ازای هر ۱ ریال بازدهی (در این مقاله بازدهی از سهام) که بدست می آورد چند ریال پرداخت کند.

بازه روز:

دو عدد کمترین و بیشترین قیمتی که یک سهم در آن روز معامله شده است.

قیمت مجاز:

کمترین و بیشترین قیمتی که یه سهم مجاز است معامله شود.

(مثبت 5 و منفی 5 درصد)

بازه هفته:

کمترین و بیشتری قیمتی که در یک هفته اخیر معامله شده است.

بازه سال:

کمترین و بیشتری قیمتی که در یک سال اخیر معامله شده است.

اطلاعات حقیقی و حقوقی:

حجم خرید و فروش اشخاص حقیقی و حقوقی به همراه درصد، تعداد معاملات در این قسمت کاملا مشخص و قابل مشاهده است.

در پایین پنجره اطلاعات حقیقی و حقوقی 5 گزینه وجود دارد که با انتخاب گزینه مخفی کردن و نمایش میتوانبد هر یک از پنجره های سفارشات، نمودار، هم گروه، اطلاعیه و سابقه معاملات را نمایش دهید یا مخفی کنید.

پنجره سفارشات :

پنجره ای که در تصویر زیر مشاهده میکنید به پنجره سفارشات معروف است.

وقتی مشتریان خرید یا فروش خود را در سامانه ثبت میکنند در این قسمت قابل مشاهده است.

در قسمت سمت راست خریداران و فروشندگان در سمت چپ قرار دارند.

اولویت در قسمت خریداران با خریدارانی ست که حاضر به خرید با بیشترین قیمت هستند و در قسمت فروشندگان با فروشندگانی که سهام خود را با کمترین قیمت میفروشند.

اگر تقاضا برای خرید یا فروش ایجاد شود اصطلاحا صف خرید یا فروش شکل میگیرد.

در تصویر شاهد صف فروش هستیم.

قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی:

در شکل زیر قیمت آخرین معامله صورت گرفته در نماد فملی 12,770 ریال اما قیمت پایانی 12,810 ریال است.

این تفاوت به دلیل معیاری به نام حجم مبنا میباشد که در سامانه تعریف شده است.

برای مثال حجم مبنای سهم فملی 9 میلیون و 238

هزار سهم است که نشان میدهد .

معاملات در بالاترین و یا پایین ترین قیمت ممکن باید به انداره حجم مبنا باشد تا قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله یکی شود.

مبنای معاملات فردای این سهم قیمت پایانی ست یعنی فردا سهم با قیمت پایانی امروز بازگشایی می شود.

پنجره گروه:

در این بخش تمام شرکت های حاضر در صنعت خودرو را میتوان مشاهده کرد.

اطلاعاتی همچون نام نماد، آخرین قیمت به همراه درصد تغییر، قیمت پایانی به همراه درصد تغییر، تعداد معاملات، حجم معاملات، ارزش معاملات و یک نمودار از تغییرات سی روزه سهم را خیلی سریع و در یک نگاه می توان دید.

پنجره اطلاعیه:

کلیه اطلاعیه هایی که در مورد این نماد روی سایت کدال قرار گرفته قابل دسترسی است .

با کلیک بر روی هر یک پنجره جدید باز می شود که با دو فرمت اکسل و PDF قابل دریافت است.

با کلیک بر روی گزینه اطلاعیه، کلیه اطلاعیه ها بصورت یکجا قابل مشاهده و دسترسی خواهد بود.

پنجره سابقه معاملات:

در این پنجره روند معاملات اخیر نماد قابل مشاهده است.

در این بخش هم با کلیک بر روی سابقه معاملات تمامی سوابق معملات از روز شروع فعالیت تاکنون قابل مشاهده است.

در قسمت بالای صفحه در قسمت وسط زبانه ای وجود دارد که اطلاعاتی در مورد شاخص، بورس و فرابورس را به ما میدهد که با کلیک بر روی آن، زبانه باز شده و اطلاعات بصورت کامل تر قابل مشاهده هستند.

اطلاعات بورس در یک نگاه، بازار فرا بورس در یک نگاه و بازار بورس مشتقه در یک نگاه

صفحه نماد:

پیام ناظر:

پیام های ناظر بازار از گذشته تا امروز قابل مشاهده است.

سابقه معاملات:

این پنجره همان پنجره سابقه معاملات صفحه در یک نگاه است اما بصورت کامل و جامع تر میتوانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس مشاهده نمایید.

اطلاعیه:

زبانه اطلاعیه هم همان پنجره اطلاعیه صفحه در یک نگاه است اما بصورت کامل و جامع تر.

آگهی های مجمع:

آگهی های مجمع از گذشته تا امروز که بر روی سایت کدال هم قرار گرفته در این قسمت قابل مشاهده است.

تغییر وضعیت:

تغییر وضعیت نماد از گذشته تا به امروز به همراه تاریخ ها و زمان ها که نماد بسته یا مجاز بوده.

شناسه:

اطلاعات مربوط به شرکت را میتوان در این قسمت مشاهده کرد.

هیئت مدیره:

اعضای هیئت مدیره شرکت مشخصات آنها را می توان در این قسمت مشاهده کرد.

حقیقی و حقوقی:

آمار خرید و فروش حقیقی و حقوقی روز های مختلف را میتوان در این زبانه مشاهده کرد.

سهامداران :

سهامداران سهامدارن عمده و بالای یک درصد را در زبانه سهامداران در یک جدول می توان مشاهده کرد.

که میزان سهم، درصد سهم و تغییراتی که در روز های مختلف داشته اند.

EPS:

میزان EPS در سایت تی اس ای تی ام سی شرکت بصورت کامل از گذشته تا امروز قابل مشاهده است.

DPS:

سود تقسیمی شرکت در مجامع در این بخش قابل مشاهده است.

آمار ها:

یک سری آمار ها پیرامون روز های مثبت و منفی سهم، ارزش معاملات، حجم معاملات از گذشته تا به امروز قابل مشاهده است .

در زمان فیلتر نویسی می تواند به ما کمک کند.

معرفی شرکت:

معرفی شرکت بطور کامل در این قسمت قابل مشاهده است.

شماره تماس شرکت در زمان نیاز قابل استفاده خواهد بود.

ترازنامه:

ترازنامه شرکت در این قسمت قابل مشاهده است.

سود و زیان:

آمار های مربوط به سود و زیان شرکت را می توان در این زبانه مشاهده کرد.

تولید و فروش:

امار های مربوط به تولید و فروش را می توان در این قسمت مشاهده کرد.

پرتفوی شرکت:

این قسمت مربوط به شرکت های سرمایه گذاری است.

شرکت هایی که زیر مجموعه های بورسی و فرابورسی و یا ممکن است غیر بورسی داشته باشند.

تصمیمات مجامع:

مجامعی که برگزار شده، تاریخ و مکان، حاضرین و یک سری آمار و ارقام که اطلاعات مفیدی برای تحلیل های شما در سامانه tsetmc خواهد بود.

جهت انجام معاملات سهام و اوراق مشارکت در بازار سرمایه ایران ابتدا باید نسبت به اخذ کد بورسی در کارگزاری اقدام نمایید. سپس با استفاده از آموزش های موجود درسایت میتوانید اقدام به سرمایه گذاری در بورس نمایید.

تاریخچه تالار بورس

سرمایه گذار حرفه ای

سرمایه گذار حرفه ای

کارگزاری بانک پاسارگاد

یک همراه مطمئن،در دنیای سرمایه

با سامانه‌های انحصاری کارگزاری بانک پاسارگاد، به سادگی خرید و فروش مطمئنی را انجام دهید.

ورود به سامانه پاسارگاد تریدر

ثبت نام و احراز هویت غیر حضوری

ثبت نام و احراز هویت را اینترنتی انجام دهید

تمام مراحل ثبت نام سجام، احراز هویت سجام، ثبت نام کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزاری را بصورت غیرحضوری، از طریق اینترنت و با سامانه ماهور کارگزاری بانک پاسارگاد انجام دهید.

تنها با چند کلیک وارد دنیای بورس شوید و تمام مراحل را غیرحضوری انجام دهید

1 . ثبت نام سجام

2 . احراز هویت الکترونیکی سجام

3 . ثبت نام کارگزاری و دریافت کد معاملات آنلاین

سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، روشی مطمئن برای پیشرفت در اقتصاد مدرن

• بازار سرمایه، بازاری مدرن است که بر مبنای معیارهای علمی پایه‌گذاری شده است. به طوری‌که با یادگیری اصول اولیه آن می‌توانید به راحتی وارد بازار سرمایه شوید. پس از کسب تجربه کافی، حجم سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهید و به دنبال آن پله پله رشد کنید.
• اما برای موفقیت در این مسیر، علاوه بر دانش و تجربه، وجود یک کارگزاری مطمئن که به یک سامانه معاملاتی قدرتمند نیز مجهز باشد، از ضروریات است تا به ‌واسطه آن اطلاعات تحلیلی، آموزش حرفه‌ای و اخبار روز در اختیار شما قرار گیرد. کارگزاری بانک پاسارگاد جهت موفقیت در بازار سرمایه و گسترش آن در کنار شماست تا بتوانید با افزایش درآمد، آینده‌ای درخشان را برای خود رقم بزنید.

پاسارگاد تریدر، سامانه معاملاتی انحصاری کارگزاری بانک پاسارگاد

• سامانه معاملات آنلاین در واقع همان بخشی است که در آن به خرید و فروش سهام انواع شرکت‌ها و نمادها مشغول می‌شوید. هم‌چنین بررسی‌ها و تحلیل‌های معاملاتی را از طریق این بخش می‌توانید انجام ‌دهید. بنابراین نیاز به یک سامانه مطمئن و سریع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سامانه پاسارگاد تریدر، سامانه انحصاری کارگزاری بانک پاسارگاد است که علاوه بر سرعت و ضریب اعتماد بالا، امکاناتی مانند معاملات شرطی، فیلتر نویسی، شخصی‌سازی صفحه کاربری و بسیاری از قابلیت‌های دیگر را نیز شامل می‌شود که همه این‌ها جهت رفاه حال کاربران ایجاد شده‌اند.

کارگزاری رتبه الف

کارگزاری بانک پاسارگاد علاوه بر اخذ رتبه الف، در میان 5 کارگزاری برتر کشور قرار دارد.

سامانه انحصاری پاسارگاد تریدر

کارگزاری بانک پاسارگاد با در نظر گرفتن نیاز مشتریان خود یک سامانه معاملاتی انحصاری به نام پاسارگاد تریدر طراحی کرده است.

‫‪۱۵‬‬ سال سابقه خدمت

کارگزاری بانک پاسارگاد در 15 سال سابقه خدمت به مشتریان، اولویت خود را منافع و رضایت مشتریان قرار داده است.

تاریخچه تالار بورس

دیده‌بان بازار به صورت پیشفرض،
هیچ فیلتری نداره و با داده‌های خام پر شده،
دیده‌بان ویتامین با استفاده از این داده‌ها،
اطلاعات با ارزشی محاسبه می‌کنه!

برای تبدیل دیده‌بان بازار سایت tsetmc به دیده‌بان ویتامین،
با انتخاب دکمه زیر، کد را کپی و به عنوان یک فیلتر جدید،
آن‌را ثبت کنید.

افزونه ویتامین به مرورگر افزوده میشه و سایت tsetmc رو بهینه و به ظاهر مدرن تبدیل میکنه، همچنین از داده‌های خام سایت برای محاسبه اطلاعات تکمیلی و ارزشمند استفاده میکنه!

برای نصب افزونه روی مرورگر، ابتدا وارد لینک نصب مربوط به مرورگر خود شوید،
در صفحه جدید، با توجه به زبان صفحه (مثلا فارسی) ، روی دکمه افزودن به کروم یا فایرفاکس کلیک کنید،
بعد از دیدن پیام Add extension آن‌را انتخاب کنید. به tsetmc بروید و تغییرات را ببینید.