هزینه های عملیاتی در حسابداری و اسناد مالی
هزینه های عملیاتی با نگهداری و اداره یک کسب و کار به صورت روزانه مرتبط است. هزینه های عملیاتی شامل هزینه های مستقیم کالاهای فروخته شده و سایر هزینه های عملیاتی – که اغلب فروش، عمومی و اداری نامیده می شود – که شامل اجاره، حقوق و دستمزد و سایر هزینه های سربار و همچنین هزینه های مواد خام و نگهداری می شود. هزینه های عملیاتی شامل هزینه های غیرعملیاتی مرتبط با تامین مالی مانند بهره، سرمایه گذاری یا تبدیل ارز خارجی نمی شود.
هزینه عملیاتی از درآمد کسر می شود تا به درآمد عملیاتی برسد و در صورت سود و زیان شرکت منعکس می شود.
به طور کلی:
مدیریت یک شرکت به دنبال به حداکثر رساندن سود برای شرکت است. از آنجایی که سود هم با درآمدی که شرکت به دست می آورد و هم مبلغی که شرکت برای فعالیت خرج می کند تعیین می شود، سود را می توان هم با افزایش درآمد و هم با کاهش هزینه های عملیاتی افزایش داد. از آنجایی که کاهش هزینه ها به طور کلی راهی آسان تر و در دسترس تر برای افزایش سود به نظر می رسد، مدیران اغلب به سرعت این روش را انتخاب می کنند.
کاهش بیش از حد هزینه های عملیاتی می تواند بهره وری شرکت و در نتیجه سود آن را نیز کاهش دهد. در حالی که کاهش هر گونه هزینه عملیاتی خاص معمولاً سود کوتاه مدت را افزایش می دهد، همچنین می تواند در بلندمدت به درآمد شرکت آسیب برساند.
به عنوان مثال، اگر شرکتی هزینه های تبلیغات خود را کاهش دهد، سود کوتاه مدت آن احتمالاً بهبود می یابد زیرا پول کمتری را برای هزینه های عملیاتی خرج می کند. با این حال، با کاهش تبلیغات خود، شرکت ممکن است ظرفیت خود را برای ایجاد تجارت جدید نیز کاهش دهد به طوری که درآمد در آینده ممکن است آسیب ببیند.
نحوه محاسبه هزینه های عملیاتی در حسابداری
از فرمول و مراحل زیر می توان برای محاسبه هزینه عملیاتی یک کسب و کار استفاده کرد. اطلاعات مورد نیاز را از صورت سود و زیان شرکت که برای گزارش عملکرد مالی دوره حسابداری استفاده می شود، پیدا خواهید کرد.
از صورت سود و زیان یک شرکت، کل بهای تمام شده کالای فروخته شده را بگیرید که می توان آن را هزینه فروش نیز نامید.
کل هزینه های عملیاتی را بیابید، که باید بیشتر در صورت سود و زیان باشد.
کل هزینه های عملیاتی را اضافه کنید تا به کل هزینه های عملیاتی دوره برسید.
انواع هزینه های عملیاتی در حسابداری
در حالی که هزینه های عملیاتی عموماً شامل هزینه های سرمایه نمی شود، می تواند بسیاری از اجزای هزینه های عملیاتی را شامل شود، مانند:
هزینه های حسابداری و حقوقی
هزینه های بانکی
هزینه های فروش و بازاریابی
مخارج سفر
هزینه های سرگرمی
هزینه های تحقیق و توسعه غیر سرمایه ای
هزینه های تامین دفتر
اجاره دادن
هزینه های تعمیر و نگهداری
هزینه های آب و برق
هزینه حقوق و دستمزد
هزینه های عملیاتی شامل بهای تمام شده کالای فروخته شده نیز می شود که هزینه هایی است که مستقیماً با تولید کالاها و خدمات مرتبط است. برخی از هزینه ها عبارتند از:
هزینه های مستقیم مواد
کار مستقیم
اجاره کارخانه یا تأسیسات تولیدی
مزایا و دستمزد کارگران تولیدی
هزینه های تعمیر تجهیزات
هزینه های آب و برق و مالیات تاسیسات تولیدی
هزینه های عملیاتی یک کسب و کار از دو جزء هزینه های ثابت و هزینه های متغیر تشکیل شده است که از جنبه های مهمی با هم تفاوت دارند.
هزینه های ثابت
هزینه ثابت هزینه ای است که با افزایش یا کاهش فروش یا بهره وری تغییر نمی کند و صرف نظر از فعالیت یا عملکرد شرکت باید پرداخت شود. به عنوان مثال، یک شرکت تولیدی باید اجاره بهای فضای کارخانه را بدون توجه به میزان تولید یا درآمد آن بپردازد. در حالی که می تواند هزینه های پرداخت اجاره خود را کوچک و کاهش دهد، نمی تواند این هزینه ها را حذف کند و بنابراین آنها را ثابت می دانند. عموماً شامل هزینه های سربار، بیمه، امنیت و تجهیزات می شود.
می تواند به دستیابی به صرفه جویی در مقیاس کمک کند، زیرا زمانی که بسیاری از هزینه های یک شرکت ثابت است، شرکت می تواند با تولید واحدهای بیشتر، سود بیشتری به ازای هر واحد کسب کند. در این سیستم، بر تعداد واحدهای تولید شده پخش می شود و با کاهش متوسط هزینه تولید هر واحد، با افزایش تولید، تولید را کارآمدتر می کند. صرفه جویی در مقیاس می تواند به شرکت های بزرگ اجازه دهد که کالاهای مشابه شرکت های کوچکتر را با قیمت های پایین تر بفروشند.
اصل صرفه جویی در مقیاس را می توان از این جهت محدود کرد که عموماً باید با معیارهای معینی در رشد تولید افزایش یابد. به عنوان مثال، یک شرکت تولیدی که نرخ تولید خود را در یک دوره مشخص افزایش میدهد، در نهایت به نقطهای میرسد که نیاز به افزایش اندازه فضای کارخانه خود دارد تا بتواند افزایش تولید محصولات خود را تامین کند.
هزینه های عملیاتی در حسابداری و اسناد مالی
هزینه های متغیر
هزینه های متغیر، همانطور که از نام آن پیداست، شامل هزینه هایی است که با تولید متفاوت است. برخلاف ، هزینه های متغیر با افزایش تولید افزایش می یابد و با کاهش تولید کاهش می یابد. نمونه هایی از هزینه های متغیر شامل هزینه های مواد اولیه و هزینه برق است. به عنوان مثال، برای اینکه یک رستوران زنجیره ای فست فود که سیب زمینی سرخ کرده می فروشد تا فروش سرخ شده خود را افزایش دهد، باید سفارشات خرید سیب زمینی خود را از تامین کننده خود افزایش دهد.
گاهی اوقات ممکن است که یک شرکت هنگام خرید کالا به صورت عمده به تخفیف حجمی یا «افت قیمت» دست یابد، که در آن فروشنده موافقت میکند در ازای موافقت خریدار برای خرید منظم لوازم در مقادیر زیاد، هزینه هر واحد را اندکی کاهش دهد. در نتیجه، توافق ممکن است تا حدودی همبستگی بین افزایش یا کاهش تولید و افزایش یا کاهش هزینه های عملیاتی شرکت را کاهش دهد.
هزینه های نیمه متغیر
علاوه بر هزینههای ثابت و متغیر، ممکن است هزینههای عملیاتی یک شرکت نیز نیمه متغیر (یا «نیمه ثابت») در نظر گرفته شود. هزینههای ثابت و هزینههای متغیر. هزینههای نیمه متغیر تا حدی با افزایش یا کاهش تولید متفاوت است، مانند هزینههای متغیر، اما همچنان وجود دارد که تولید صفر باشد، مانند هزینههای ثابت. این چیزی است که در درجه اول هزینههای نیمه متغیر را از هزینههای ثابت و متغیر متمایز میکند.
نمونه ای از هزینه های نیمه متغیر، کار اضافه کاری است. دستمزدهای معمولی برای کارگران عموماً به عنوان در نظر گرفته می شود، زیرا در حالی که مدیریت یک شرکت می تواند تعداد کارگران و ساعات کار دستمزدی را کاهش دهد، همیشه برای عملکرد به نیروی کار با اندازه ای نیاز دارد. پرداخت های اضافه کاری اغلب به عنوان هزینه های متغیر در نظر گرفته می شود، زیرا تعداد ساعات اضافه کاری که یک شرکت به کارگران خود می پردازد به طور کلی با افزایش تولید افزایش می یابد و با کاهش تولید کاهش می یابد. زمانی که دستمزدها بر اساس شرایط بهره وری که امکان اضافه کاری را فراهم می کند پرداخت می شود، هزینه دارای اجزای ثابت و متغیر است و به عنوان هزینه نیمه متغیر در نظر گرفته می شود.
هزینه های فروش، عمومی و اداری در مقابل هزینه های عملیاتی
هزینه های فروش، عمومی و اداری در صورت سود و زیان به عنوان مجموع تمام هزینه های فروش مستقیم و غیر مستقیم و کلیه هزینه های عمومی و اداری یک شرکت گزارش می شود. این شامل تمام هزینههایی است که مستقیماً به ساخت یک محصول یا انجام خدمات مربوط نمیشود – یعنی شامل هزینههای فروش و ارائه محصولات یا خدمات، علاوه بر هزینههای مدیریت شرکت است.
تقریباً شامل هر چیزی است که در بهای تمام شده کالای فروخته شده نیست. هزینه های عملیاتی شامل به علاوه تمام هزینه های عملیاتی، از جمله است.
محدودیت های هزینه های عملیاتی
مانند هر معیار مالی، هزینه های عملیاتی باید در طول دوره های گزارش دهی مختلف مقایسه شوند تا درک هر روندی به دست آید. شرکتها گاهی اوقات میتوانند هزینهها را برای یک فصل خاص کاهش دهند، که درآمد آنها را به طور موقت افزایش میدهد. سرمایه گذاران باید هزینه ها را بررسی کنند تا ببینند در طول زمان در حال افزایش یا کاهش هستند و در عین حال آن نتایج را با عملکرد درآمد و سود مقایسه کنند.
فرمول هزینه کل چیست؟
فرمول هزینه کل و متغیر یک شرکت را برای تولید مقداری کالا یا خدمات ترکیب می کند. برای محاسبه هزینه کل، میانگین هزینه ثابت هر واحد را به میانگین هزینه متغیر در هر واحد اضافه کنید. این را در تعداد کل واحدها ضرب کنید تا هزینه کل بدست آید.
فرمول هزینه کل مهم است زیرا به مدیریت کمک می کند سودآوری کسب و کار خود را محاسبه کند. این به مدیران کمک می کند تا مشخص کنند کدام یا متغیر می تواند کاهش یابد تا حاشیه سود افزایش یابد. همچنین به مدیران کمک می کند تا قیمت محصولات خود را تعیین کنند و سودآوری یک خط محصول را با خط دیگر مقایسه کنند.
چگونه هزینه های عملیاتی بر سود تأثیر می گذارد؟
هزینه های عملیاتی که زیاد یا در حال افزایش هستند می توانند سود خالص شرکت را کاهش دهند. مدیریت یک شرکت به دنبال راههایی برای تثبیت یا کاهش هزینههای عملیاتی و در عین حال تعادل بین نیاز به تولید کالاهایی است که خواستههای مصرفکننده را برآورده میکند. اگر هزینه های عملیاتی خیلی زیاد شود، مدیریت ممکن است برای حفظ سودآوری نیاز به افزایش قیمت محصولات خود داشته باشد. سپس آنها ریسک از دست دادن مشتریان خود را در مقابل رقبایانی که قادر به تولید کالاهای مشابه با قیمت پایین تر هستند، می کنند.
تفاوت بین هزینه های عملیاتی و هزینه های راه اندازی چیست؟
هزینه های عملیاتی هزینه هایی است که یک کسب و کار در عملیات عادی روزانه خود متحمل می شود. از سوی دیگر، هزینههای راهاندازی، هزینههایی هستند که یک استارتآپ باید به عنوان بخشی از فرآیند شروع کسبوکار جدید خود بپردازد. حتی قبل از اینکه یک کسب و کار برای اولین بار درهای خود را باز کند یا شروع به تولید یک محصول جدید کند، فقط برای شروع باید پول خرج کند.
به عنوان مثال، کسب و کار ممکن است نیاز به صرف پول برای تحقیق و توسعه، خرید تجهیزات، اجاره فضای اداری و دستمزد کارکنان داشته باشد. یک استارت آپ اغلب این هزینه ها را از طریق وام های تجاری یا پول سرمایه گذاران خصوصی پرداخت می کند. این در تضاد با هزینه های عملیاتی است که از طریق درآمد حاصل از فروش پرداخت می شود.
نرم افزار حسابداری پژواک
شرکت مهندسی نرم افزار حسابداری پژواک اینک با ورود به دهه سوم فعالیت های خود و با پشتوانه بیش از یکصد هزار کاربر در سرتاسر ایران و به مدد تجربیات موفق در زمینه پشتیبانی و ارائه خدمات پس از فروش و همچنین سبد کالای تکمیل شده با بیش از ده ها نرم افزار تخصصی شده مشاغل مختلف ، مدعی است که می تواند جهت صنوف متفاوت نرم افزار متناسب که به بهترین شکل ممکن مدیریت مالی و نرم افزار حسابداری مجموعه را انجام دهد ارائه نماید.
آموزش تهیه صورت های مالی به زبان ساده
اخبار حسابداری و مالیاتیمقالات تراز محاسب کیان
آموزش تهیه صورت های مالی به زبان ساده
ما در این مقاله از شرکت حسابداری تراز محاسب آموزش تهیه صورت های مالی می پردازیم. قبل از هر چیز باید آشنایی کلی با مفاهیمی که در تهیه یک صورت مالی استفاده می شوند و در واقع اصل و اساس حسابداری را تشکیل می دهند مثل هزینه، درآمد، بدهی و… داشته باشیم پس به صورت مختصر مفاهیم کلی در ادامه مقاله آموزش تهیه صورت های مالی بیان خواهد شد.
فهرست مطالب این صفحه
ماهیت دارایی در صورتهای مالی چیست؟
یکی از مفاهیمی که باید برای آموزش تهیه صورت های مالی با آن آشنا باشید دارایی است. هر آنچه متعلق به هر کس باشد دارایی او محسوب میشود و نسبت به آن حق مالکیت دارد. بنابراین هر چه متعلق به واحد اقتصادی باشد نیز دارایی آن قلمداد میشود چه مشهود باشد مانند وجه نقد، اثاثیه، اتومبیل چه نامشهود باشد مانند سرقفلی و حق الاختراع. اینجا باید به دو نکته توجه کرد که دارایی ها وابسته به عمر خود به دو دسته تقسیم میشوند:
- دارایی ثابت: داراییهایی که عمری بیش از یک سال دارند و مستهلک می شوند مانند آپارتمان و اتومبیل (تنها دارایی ثابتی که مستهلک نمیشود زمین است.)
- دارایی هایی که عمری کمتر از یک سال دارند مانند پیش پرداختها، صندوق و ملزومات (دارایی هایی مانند خودکار، جوهر، صابون و …)
دارایی ها بر اساس میزان قدرت نقدشوندگی به سود غیرعملیاتی چیست؟ دو نوع جاری و بلندمدت تقسیم میشوند. دارایی های جاری شامل وجه نقد و اوراق بهادار و حسابهای دریافتنی است. دارایی های بلندمدت به عنوان نمونه به ماشین آلات و ساختمان شرکت که نقد نیستند اما برای کار لازم هستند گفته میشود. این نوع دارایی ها در بلند مدت دچار استهلاک میشود و به آنها می توان دارایی ثابت نیز گفت.
ماهیت هزینه در صورتهای مالی چیست؟
مفهوم دیگری که باید برای آموزش تهیه صورت های مالی با آن آشنا باشید هزینه است. هزینه در لغت نامه به معنای خرج است. یعنی هر آنچه در مقابل کسب منفعت مجبور است خرج شود. پس اینگونه باید گفت برای کسب منفعت مجبور به تحمل بعضی پرداخت ها هستیم که هزینه تعریف میشوند مانند هزینه آب، برق، تلفن و…
هزینه ها بسته به ارتباطشان با فعالیت تعریف شده حسابداری به سه دسته تقسیم می شوند. هزینهها به سه گروه عملیات غیر عملیاتی و بهای تمام شده کالا یا سرمایه ای تقسیم میشوند. هزینه تمام شده یا سرمایه به هزینههایی که برای خرید مواد اولیه، هزینه سربار و هزینه تولید اطلاق میشود. هزینه عملیاتی شامل هزینه های بازاریابی اداری، فروش و غیره است. هرگونه هزینه که در گروههای بالا دسته بندی نشود هزینه غیرعملیاتی در نظر گرفته میشود.
هزینههای عملیاتی چیست؟
هزینههایی که به طور مستقیم با فعالیت واحد اقتصادی ارتباط دارند و مستقیما متولد فعالیتهای مستمر واحد اقتصادی هستند و مرتب تکرار میشوند مانند قیمت نهایی کالای فروخته شده، هزینههایی که در بخش هایی مانند اداری، بخش فروش، تحقیق و توسعه صرف می شوند.
هزینههای غیر عملیاتی چیست؟
هزینههایی که غیر تکرار شونده هستند و هیچ انتسابی به فعالیت مستمر واحد اقتصادی ندارند.
هزینههای سرمایهای چیست؟
هزینههایی است که برای ایجاد سود در آینده صرف میشوند. هزینههای سرمایه ای صرف خرید دارایی های ثابت و مولد جدید یا افزودن ارزش داراییهای ثابت و مولد موجود میشود. عمر مفید یک دارایی باید از باقیمانده یک سال مالیاتی که در آن هزینه شده است حتما بیشتر باشد. از نمونه هزینههای سرمایهای میتوان به خریدن ساختمان شرکت یا زمین کارخانه، ماشین آلات یا تجهیزاتی که در یک کسب و کار به کار می روند اشاره کرد. هزینه های سرمایه ای اغلب داراییهای ثابت و درازمدت هستند. اصل بهای تمام شده کالاها و خدماتی که موسسه میخرد، مصرف میکند و میفروشد علاوه بر قیمت های تحقق یافته در معاملات ارزش های گوناگونی مانند ارزش واقعی، ارزش جاری، ارزش جایگزینی و … دارند.
ماهیت بدهی در صورتهای مالی چیست؟
مفهوم دیگری که باید برای آموزش تهیه صورت های مالی با آن آشنا باشید بدهی است. دیون واحد اقتصادی که در یک بازه زمانی معین باید تسویه شوند مانند بستانکاران (حساب پرداختنی) وام پرداختنی، اسناد پرداختنی (بدهیهایی که به وسیله تضمین ایجاد شده مانند چک سررسید دار- سفته) تمامی حساب های پرداختنی بدهی هستند. بدهی نیز دو نوع دارد. بدهی جاری شامل حساب پرداختنی و مالیات بر درآمد است و به وام و مالیات معوقه بدهی بلند مدت اطلاق می شود.
ماهیت سرمایه در صورتهای مالی چیست؟
مفهوم دیگری که باید برای آموزش تهیه صورت های مالی با آن آشنا باشید سرمایه است. تعریف سرمایه از دید حسابداری کاملا متفاوت از تعریف آن نزد عوام است. در این حرفه سرمایه برابر است با مابه التفاوت دارایی و بدهی.
سرمایه یا حقوق صاحبان سهام چیست؟
میزان آورده صاحبان و سهامداران شرکت را سرمایه میگویند که در صورت مالی جزء بدهی ها محسوب میشود.
ماهیت درآمد در صورتهای مالی چیست؟
مفهوم دیگری که باید برای آموزش تهیه صورت های مالی با آن آشنا باشید درآمد است. درآمد یعنی در مقابل کاری که انجام می دهید دستمزد دریافت کنید مانند یک مدرس که در مقابل تدریسی که انجام میدهد حقالتدریس دریافت میکند یا پزشکی که در مقابل معاینه بیماران ویزیت می گیرد.
کسب منفعت از طریق فعالیت اقتصادی شرکت را در آمد می گویند. درآمدها با توجه به محل کسب به دو دسته تقسیم می شوند.
درآمد عملیاتی (منظم) : درآمدهایی که به طور مستمر در راستای هدف تعریف شده واحد اقتصادی ایجاد شوند مانند هتلی که با اجاره اتاق کسب درآمد میکند یا شرکت بیمه که با بیمه کردن افراد حقیقی یا حقوقی کسب درآمد میکند.
درآمد غیر عملیاتی (غیر منظم) : درآمدهایی که در کنار فعالیت تعریف شده ایجاد میشوند و غیرمستمر هستند مانند آژانس هواپیمایی که به غیر از فروش بلیت خدمات بیمه هم انجام دهد.
درآمد به دو نوع عملیاتی (نتیجه بازده کاری شرکت) و غیر عملیاتی (مثل سود حاصل از فروش زمین شرکت) تقسیم میشود.
دوره مالی چیست؟
مفهوم دیگری که باید برای آموزش تهیه صورت های مالی با آن آشنا باشید دوره مالی است. بازه زمانی را که عملیات حسابداری باید انجام شود، حسابهای حسابدار بسته شود و دفاتر مالی تنظیم شده و ارائه شود دوره مالی گویند. باید به این نکته دقت کرد دوره مالی اصولاً یک سال شمسی است اما بسته به تعریف فعالیت اقتصادی موسسه متغیر است، به عنوان مثال دوره مالی شرکتهای کشتی سازی سه سال شمسی است و یا شرکتهای پیمانکاری شش ماه یا ۱۸ ماه است.
صورت مالی چیست؟
قبل از آموزش تهیه صورت های مالی ابتدا ببینیم مفهوم صورت مالی چیست؟ ارائه یک گزارش به صورت خلاصه و طبقه بندی شده در مورد اطلاعات مالی یک سازمان از قبیل دارایی و بدهی صورت مالی نامیده میشود. نتایج عملکرد واحد اقتصادی را نمیتوان با اندازه گیری دقیق به دست آورد مگر آنکه آن واحد عملیات خود را متوقف و دارایی هایش را پس از فروش به وجه نقد تبدیل و بدهی هایش را پرداخت کند. اما سرمایهگذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، اطلاعاتی درباره واحد اقتصادی قبل از خاتمه فعالیتهای آن لازم دارند؛ از این رو ضروری است که درباره نتیجه عملیات و وضعیت مالی و تغییرات آن گزارش هایی برای دورهها و مقاطع زمانی خاص تهیه شود که معمولاً بر اساس قوانین برای دوره یک ساله تهیه میشود که به آن صورت مالی گویند.
اطلاعاتی که در دفتر ها و مدارک حسابداری ثبت میشوند و در صورت های مالی ارائه میشوند باید به مستندات و شواهد عینی کافی متکی باشند. درآمدها در زمان تحقق و هزینهها در دوره وقوع، بدون در نظر گرفتن زمان دریافت یا پرداخت آنها شناسایی و در حسابها ثبت و در صورتهای مالی دوره مربوطه گزارش میشوند. در ادامه به آموزش تهیه صورتهای مالی می پردازیم، با ما همراه باشید.
انواع مختلفی صورت های مالی در یک سازمان تهیه میشوند که به چهار مورد زیر صورتهای مالی اساسی گویند.
- ترازنامه
- صورت حساب سود و زیان
- صورت حساب سود و زیان جامع
- صورت گردش جریان وجوه نقد
آموزش تهیه صورت های مالی : ترازنامه چیست؟
ترازنامه یا بیلان به صورت طبقه بندی شده میزان درآمد، سرمایه و بدهی را در دوره های مالی مختلف نشان می دهد.
آموزش تهیه صورت های مالی : صورت حساب سود و زیان
مقدار پولی که در پایان یک دوره مالی به دست میآید درآمد و مقدار پولی که خرج شده هزینه در نظر گرفته میشود و در پایان هر دوره مالی اول مقدار درآمدها را ثبت کرده سپس هزینه های انجام شده را کم کرده و صورت حساب سود و زیان به دست می آید.
برای محاسبه سود و زیان ابتدا درآمد عملیاتی و درآمد غیر عملیاتی را از هزینه عملیاتی کم می کنیم. سپس دو عدد به دست آمده از محاسبه بالا از هم کم شده و سود و زیان قبل مالیات به دست میآید. اگر مالیات از این مبلغ کم شود سود و زیان ویژه را به دست می آوریم.
آموزش تهیه صورت های مالی : صورت گردش وجوه نقد
فعالیتهای پولی یک سازمان با سایر سازمانها را بررسی میکند و برای محاسبه باید پولی که هزینه شده از پول دریافتی کم شود.
آموزش تهیه صورت های مالی : صورت سود و زیان جامع
هدف از صورت سود و زیان جامع بررسی تمام درآمد ها و هزینه ها در یک دوره مالی است که قابل پرداخت به سهامداران و صاحبان سرمایه است. در سود و زیان جامع همه درآمدها و هزینه ها به تفکیک و تجزیه شده ارائه می شوند. در واقع صورت سود و زیان نیز یکی از زیر شاخه های سود وزیان جامع است. حسابدار باید تمام صورت حساب های سود و زیان شرکت را برای تصمیمگیری دقیق سهامداران جمع آوری کند. در واقع این صورت مالی برای محاسبه میزان رشد یا کاهش حقوق مالکان و سهامداران شرکت بر اساس درآمدها و هزینهها تهیه میشود.
محاسبه سود و زیان در حسابداری
شرکتها و موسسات تجاری هر ساله با موضوعی به نام محاسبه سود و زیان در حسابداری مواجه هستند و برای انجام این کار لازم است قوانین ویژهای را به کار گیرند.
صورت سود و زیان هر شرکت که عموما در دوره مالی یکساله تهیه میشود، نشاندهنده نحوه عملکرد آنجاست. هر میزان سودی که توانسته کسب کند و یا هر میزان ضرری که متحمل شده است را در آن ثبت میکند و در نهایت، این صورت نشانگر سودده بودن یا زیانده بودن آن موسسه میباشد.
در این مطلب میخواهیم شما را با نحوه محاسبه سود و زیان آشنا کنیم و اصول و قوانین این کار را معرفی نماییم. برای آشنایی با این موضوع شما را به مطالعه این مقاله تنخواه گردان دعوت میکنیم.
صورت سود و زیان شامل چه اطلاعاتی است؟
این صورت همانطور که اشاره کردیم به خوبی کیفیت عملکرد موسسات را نشان میدهد. اگر کسی قصد سرمایهگذاری در موسسهای را داشته باشد، بهتر است که حتما صورتحساب سود و زیان آن موسسه را بررسی کند تا متوجه شود موسسهای سودده است یا زیانده!
اما چه اطلاعاتی در صورت سود و زیان وارد میشوند؟ مواردی که باید در آن درج نماییم اینها هستند:
- فروش خالص
- بهای تمام شده کالای فروش رفته
- سود یا زیان ناخالص
- هزینههای عملیاتی
- سود یا زیان خالص
وقتی این موارد را به همان ترتیب ذکر شده محاسبه کنیم، در نهایت به سود یا زیان خالص شرکت دست مییابیم. به صورت خلاصه ابتدا خالص فروش کالا یا خدمات را محاسبه میکنیم، سپس بهای تمام شده کالای فروش رفته را از آن کسر مینماییم تا مشخص شود سود یا زیان ناخالص چقدر است. حال برای اینکه سود یا زیان کسب شده را خالص کنیم باید هزینههای عملیاتی را از آن کم کنیم.
در ادامه هر 5 مورد را به صورت تفصیلی شرح میدهیم تا با درک کامل آنها بتوانید محاسبه سود و زیان در حسابداری را انجام دهید.
فروش خالص چیست و چگونه محاسبه میشود؟
یک شرکت یا کارخانه در طول سال، کالاها یا خدمات مختلفی را به فروش میرساند. اما مساله مهمی که در این بین وجود دارد، این است که همه آنها را نمیتوان در حساب مذکور وارد کرد. به دو دلیل:
الف. ممکن است برای برخی از کالاها یا خدمات تخفیفات نقدی لحاظ کرده باشند.
ب. بعضی از کالاها پس از به فروش رفتن، توسط خریدار برگشت داده میشود.
بنابراین هر دو این موارد را باید در پایان سال از کل فروش کم کرد تا به فروش خالص رسید.
بهای تمام شده کالای فروش رفته چیست و چگونه محاسبه میشود؟
کالا یا خدماتی را که شما به مشتری خود میفروشید، برای خودتان هزینههای مختلفی داشته است و برای اینکه قیمت تمام شده آنها را محاسبه کنید، باید آن هزینههای مختلف را شناسایی نمایید.
برای مثال یک کارخانه مصالح ساختمانی اگر میخواهد در پایان سال بهای تمام شده کالای فروش رفتهاش را محاسبه کند باید هزینههایی مثل حمل و نقل را سود غیرعملیاتی چیست؟ نیز در نظر بگیرد و البته تخفیفاتی را که هنگام خرید کسب کرده را هم لحاظ نماید.
پس برای محاسبه آن اینگونه عمل میکنیم: موجودی کالای ابتدای دوره را به همراه خرید خالص طی دوره و هزینههای حمل را کالا را جمع مینماییم. مورد اول که همان مقدار کالایی است که از سال گذشته در انبار مانده و آماده فروش است. مورد دوم هم که به خرید خالص طی دوره اشاره دارد، شامل تمام خریدهایی است که در سال جاری داشتهایم و همچنین، کسر کردن آن از مواردی مانند: برگشت از خرید و تخفیفات، تخفیفات نقدی خرید و … .
وقتی موجودی کالای ابتدای دوره، خرید خالص طی دوره و هزینههای حمل کالا را جمع نمودیم، در واقع توانستهایم قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش را به دست آوریم. حالا نوبت مرحله آخر میرسد که باید موجودی کالای پایان دوره را از جمع آن سه تا (قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش) کسر کنیم. عدد به دست آمده نمایانگر بهای تمام شده کالای فروش رفته موسسه است.
سود یا زیان ناخالص چیست و چگونه محاسبه میشود؟
حالا که با فروش خالص و بهای تمام شده کالای فروش رفته آشنا شدید و ماهیت آنها را درک نمودید، میتوانید سود یا زیاد ناخالص را حساب کنید.
انجام این کار هم ساده است، فروش خالص را منهای بهای تمام شده کالای فروش رفته مینمایید و جواب بدست آمده همان سود یا زیان ناخالص است. این عدد به شما میگوید که در سال جاری چقدر سود یا زیان کسب کردهاید ولی برای اینکه تحلیل درستی نسبت به فعالیت موسسه داشته باشید و بتوانید از سوددهی یا زیاندهی آنجا مطمئن شوید، باید آن را خالص سازید.
هزینههای عملیاتی چیست و چگونه محاسبه میشود؟
هزینههای عملیاتی هر شرکت، موسسه و کارخانهای طیف وسیعی از هزینههایی را در برمیگیرد که هر کدام از آنها نیاز به شناسایی دارند. این ویژگی هم محاسبه این مورد را اندکی سخت و پیچیده نموده است.
وقتی یک شرکت برای کسب و کار مشخصی تاسیس میشود، در طول سال هزینههای مستمر و جاری خود را دارد تا بتواند کالا یا خدمات مورد نظر را تهیه کرده و به فروش برساند. از جمله آنها:
- هزینههای عمومی
- هزینههای فروش
- هزینههای اداری
- هزینههای تحقیق و توسعه
این هزینهها در واقع به خاطر فعالیتهای عادی شرکت به وجود میآیند و یک ابزار خوب برای تحلیل میزان بهرهوری آنجاست. بدین گونه که هزینههای عملیاتی ثابتی در هر سال تعریف شدهاند و شرکت هر قدر بتواند در برابر آنها سود بیشتری کسب کند، بهرهوری بیشتری داشته است.
قبل از اینکه به سراغ ادامه موضوع مقاله برویم، یک نکته کاربردی را هم برایتان شرح میدهیم و آن تفاوت هزینههای عملیاتی و هزینههای سرمایهای است. هزینههای سرمایهای شامل این موارد میشود: دستمزد، هزینههای صدور پروانه، تعمیرات جزئی، هزینههای اداری، هزینههای توزیع، لیزینگ، مواد اولیه، بیمه و مالیات اموال ….
یکی از نکاتی که حسابداران برای محاسبه دقیق هزینههای عملیاتی به آن توجه مینمایند، تفاوتهای ظریفی است که بین این دو وجود دارند. برای مثال، وقت صحبت از تجهیزات میشود باید ببینیم که شرکت یا کارخانه آن تجهیزات را اجاره نموده و یا اینکه خریداری کرده است. اگر تجهیزات خریداری شده باشند جزء هزینه سرمایهای محسوب میشوند و اگر اجاره شده باشند، جزء هزینههای عملیاتی به حساب میآیند.
و در پاسخ به این سوال که چرا به جای هزینه سرمایهای از هزینههای عملیاتی استفاده میشود، میتوان گفت که هزینههای عملیاتی به فعالیتهای عادی و مستمر شرکت نزدیکی بیشتری دارند و راحتتر میتوان آنها را کاهش داد.
پس از اینکه کل هزینههای عملیاتی را محاسبه کردیم، یعنی توانستهایم ناخالصی سود یا زیان شرکت را شناسایی نماییم پس به سراغ آخرین مرحله خواهیم رفت.
سود یا زیان خالص چیست و چگونه محاسبه میشود؟
تا اینجا سود و زیان ناخالص را محاسبه نمودهایم و در کنارش کل هزینههای عملیاتی را شناسایی کردهایم. پس در این مرحله این هزینهها را از سود یا زیان ناخالص کسر مینماییم و سود یا زیان خالص را به دست میآوریم.
اصول و نکات مهم برای محاسبه سود و زیان در حسابداری
تا اینجا نحوه تهیه صورتحساب سود و زیان را معرفی کردیم ولی در ادامه لازم است به دو اصل مهمی که حسابداران باید به آن ملزم باشند را هم ارائه مینماییم. این دو اصل عبارتند از:
الف. اصل تحقق: طبق اصل تحقق باید زمانی درآمد را شناسایی کرد که تحقق یافته باشد. در واقع زمان تحقق یافتن آن لزوما زمانی نیست که ما وجه نقد را دریافت مینماییم.
ب. اصل تطابق: طبق اصل تطابق باید زمان ثبت درآمد، هزینه آن را هم ثبت کرد. در اصل ما وقتی درآمدی را به دست میآوریم، برای آن هزینههایی را هم انجام دادهایم. پس لازم است که این هزینهها را با درآمد تطابق دهیم.
در پایان، برای یادگیری درست محاسبه سود و زیان در حسابداری یک مثال کامل آوردهایم. تصور کنید یک شرکت 8 میلیون تومان فروش خالص داشته است. در حالیکه بهای تمام شده کالای فروش رفته آن 400 هزار تومان است و به همین خاطر سود ناخالص (یا ناویژه) آن 7 میلیون و 600 هزار تومان میباشد.
برای خالصسازی سود آن شرکت، هزینههای عملیاتی را از آن کسر مینماییم. در این مثال، هزینههای عملیاتی و هزینههای استهلاک اثاثه، ساختمان و اتوموبیل 400 هزار تومان است و پس از کسر این موارد از عدد قبلی، به عدد 7 میلیون و 200 هزار تومان میرسیم. به این عدد سود خالص گفته میشود که البته با عنوان سود قبل از بهره و مالیات یا سود عملیاتی هم شناخته میشود.
اگر هزینههای غیرعملیاتی از جمله هزینه بهره و مالیات را هم از آن کسر نماییم، به سود خالص نهایی رسیدهایم.
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان، یکی از صورتهای مالی اساسی است که نتیجه عملکرد مالی کسب و کار شما را در یک دوره مالی مشخص نشان میدهد. به بیانی سادهتر، به صورت حسابی که عملکرد مالی کسب و کار را در یک بازه زمانی خاص اندازهگیری میکند، صورت حساب سود و زیان گفته میشود. این صورت حساب با ارائه گزارشی از درآمدها و هزینه های عملیاتی و غیرعملیاتی کسب و کارتان، شما را از سود یا زیان متحمل شده کسب و کارتان مطلع میسازد. سود یا زیان خالص ایجادشده شرکت را معمولاً در یک فصل ، ماه یا سال مالی نشان میدهد.
اجزای تشکیل دهنده صورت سود و زیان در سیستم دائمی و ادواری
ادواری:
خرید
برگشت از خرید
تخفیفات نقدی خرید
فروش کالا
برگشت از فروش
تخفیفات نقدی فروش
درآمد
درآمدهای عملیاتی
درآمدهای غیرعملیاتی
هزینه ها
هزینه سود غیرعملیاتی چیست؟ های عملیاتی
هزینه های بازاریابی و توزیع و فروش
هزینه های غیرعملیاتی
موجودی کالای ابتدا دوره
موجودی کالا پایان دوره
کنترل کسری و اضافه کالا
دائمی:
بهای تمام شده کالای فروخته شده
برگشت از خرید
تخفیفات نقدی خرید
فروش کالا
برگشت از فروش
تخفیفات نقدی فروش
درآمد
درآمدهای عملیاتی
درآمدهای غیرعملیاتی
هزینه ها
هزینه های عملیاتی
هزینه های بازاریابی و توزیع و فروش
هزینه های غیرعملیاتی
نکته :طبق استانداردهای حسابداری در روش دائمی چون در طول دوره مالی موجودی کالا به صورت دائم درگردش است، حساب خرید کالا را نداریم وکل موجودی کالا در حساب بهای تمام شده کالای فروخته شده لحاظ میشود.
اما در روش ادواری چون حساب خرید کالا درگیر میشود و حساب موجودی کالا درگیر نمیشود، انتهای صورت سود و زیان از حساب موجودی کالای اول دوره ، پایان دوره و کنترل کسری و اضافه کالا(مربوط به انبارگردانی) آورده میشود.
هزینه چیست؟ انواع هزینه ها؟
تمام مخارجی که در کسب و کارتان متحمل میشوید برای کسب درآمد، جز هزینه های شما به حساب می آیند.
هزینه ها به دو دسته عملیاتی و غیرعملیاتی تقسیم میشوند.
هزینه های عملیاتی هزینه هایی جاری ای هستند که در طول دوره مالی چندین بار اتفاق می افتد وبه طور مستقیم و دائم در تولید تا فروش نقش دارند.مانند هزینه حمل کالا، هزینه آب، برق و تلفن.
هزینه های غیرعملیاتی هزینه هایی هستند که ممکن است در طول دوره مالی کمتر اتفاق بیافتد و به طور مستقیم در تولید و فروش نقش ندارند . مانند هزینه های بانکی مانند جرائم دیرکرد بانکی.
درآمد چیست؟ انواع درآمدها؟
پولی که از فروش کالاها یا خدماتی که برای مشتریان خود فراهم کرده اید، یا از سرمایه گذاری در جاهای مختلف به دست می آورید را درآمد میگویند. درآمد ها به دو دسته عملیاتی و غیر عملیاتی تقسیم میشوند.
درآمدهای عملیاتی درآمدهایی هستند که، مستقیما از فروش کالا یا ارائه خدمات به دیگران به دست می آورید.مثل فروش لباس
درآمدهای غیرعملیاتی درآمدهایی هستند که، از سرمای گذاری در جاهای مختلف به دست می آورید. مانند سود سپرده بانکی.
تفاوت سود و درآمد چیست؟
درامد فقط دریافتی شما از فروش کالا و خدمات و سرمایه گذاری است، اما سود یعنی درآمد پس از کسر هزینه ها و مالیات.
تفاوت فروش کالا و خدمات در صورت سود و زیان؟
فروش کالا ها در حساب فروش ثبت میشود اما فروش خدمات در قسمت درآمدها، درآمدهای عملیاتی، به عنوان درآمد حاصل از فروش خدمات ثبت میشود.
تفاوت خرید کالا و خدمات در صورت سود و زیان؟
خرید کالا ها در حساب خرید(روش ادواری) یا بهای تمام شده کالای فروخته شده(روش دائمی) ثبت میشود.اما خرید خدمات در قسمت هزینه ها، هزینه های عملیاتی، خرید خدمات ثبت میشود.
سود و زیان یعنی چی؟
اگر در طول دوره مالی، درآمد های شما یعنی دریافتی ها و سرمایه گذاری های شما بیشتر از هزینه ها و مخارجتان باشد، کسب و کار شما سود کرده است و اگر این موضوع برعکس شود یعنی کسب و کار شما زیان کرده است.
تفاوت سود با موجودی بانک؟
موجودی بانک شما هیچ ربطی به مانده سود و زیان شما ندارد چون آیتم های زیادی درگیر صورت سود و زیان هستن اما موجودی بانک شما فقط دریافتی و پرداختی های شما را در نظر میگیرد.
صورت سود و زیان در حسابفا
در حسابفا شما به راحتی میتوانید سودو زیان لحظه به لحظه خود را چک کنید همچنین میتوانید بازه زمانی مشخص کنید و سود وزیان یک بازه زمانی مشخص رو چک کنید. فقط کافی است فاکتورهای خرید و فروش و رسیدهای هزینه و در؟آمد خود را به درستی ثبت کنید تا حسابفا صورت سود و زیان شما را به صورت اتوماتیک تهیه کند.
تعریف صورت حساب سود و زیان چیست؟
صورت حسابی که عملکرد مالی شرکت را در یک بازه زمانی خاص اندازهگیری میکند، صورت حساب سود و زیان گفته میشود. این صورت حساب با ارائه خلاصهای از اینکه کسبوکارها چگونه درآمدها و هزینه های خود را از طریق فعالیتهای عملیاتی و غیرعملیاتی کسب میکنند، محاسبه میشود. همچنین سود یا زیان خالص ایجادشده شرکت را در یک دوره حسابداری خاص، معمولاً در یک فصل یا سال مالی نشان میدهد.
صورتحساب سود و زیان یکی از سه گزارش مالی مهم است. دو تای دیگر ترازنامه و صورت حساب جریانات نقدی هستند. صورتحساب سود و زیان به دو بخش تقسیم میشود:
بخش عملیاتی و بخش غیرعملیاتی.سود غیرعملیاتی چیست؟
بخشی از این صورت حساب که با آیتمهای عملیاتی سروکار دارد برای سرمایه گذاران و همچنین تحلیل گران جذاب است. چون این بخش اطلاعاتی درباره درآمدها و هزینه هایی که نتیجه مستقیم عملیات منظم تجاری هستند، نشان میدهد. برای مثال، اگر یک شرکت تجهیزات ورزشی تولید میکند، پس آیتمهای عملیاتی آن درباره درآمدها و هزینه های مربوط به تولید تجهیزات ورزشی خواهد بود.
آیتمهای غیرعملیاتی اطلاعات درآمد و هزینه فعالیتهایی که بهصورت مستقیم به عملیات منظم شرکت مربوط نیستند، نشان میدهد. بهطور مثال، اگر مدیران شرکت تولیدکننده تجهیزات ورزشی، قطعهای زمین و تعدادی میز و صندلی بلااستفاده شرکت را بفروشد، درآمدها و سود و زیان ناشی از فروش این اقلام بهعنوان بخش آیتمهای غیرعملیاتی طبقهبندی میشود.
دیدگاه شما