مشتقات بورس تهران

اوراق بهادار نشان‌ دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک‌ نهاد دولتی یا شرکت است‌

زمان معاملات بورس از ۲۷ مردادماه تغییر می‌کند

زمانبندی جلسات معاملاتی به‌صورت موقت از دوشنبه ۲۷ مردادماه تغییر می‌کند. با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مبنی بر مشتقات بورس تهران پر تراکنش بودن معاملات شرکت‌های برخی صنایع، به استناد مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرائی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران و در راستای بهبود کارکرد سامانه معاملاتی، زمان‌بندی جدید جلسات معاملاتی صنایع در بورس تهران به‌صورت موقت از ۲۷ مردادماه تغییر می‌کند.

براساس این گزارش در جلسه معاملاتی اول زمان پیش‌گشایش از ساعت ۸:۳۰ تا ۸:۴۰ و زمان انجام معاملات از ساعت ۸:۴۵ تا ۱۱:۴۵ است.

در این جلسه معاملاتی کلیه صنایع، به غیر از صنعت فلزات اساسی، صنعت شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و صنعت فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای به همراه مشتقات مربوطه اعم از اختیار معامله و اختیار فروش تبعی قابل معامله هستند.

در جلسه معاملاتی دوم زمان پیش‌گشایش از ساعت ۱۲ تا ۱۲:۱۵ و زمان انجام معاملات از ساعت ۱۲:۱۵ تا ۱۵:۱۵ است.

در جلسه معاملاتی دوم صنایع فلزات اساسی، شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای به همراه مشتقات مربوطه اعم از اختیار معامله و اختیار فروش تبعی قابل معامله هستند.

کلیه صندوق‌های قابل معامله (ETF)، اوراق بهادار با درآمد ثابت و نیز معاملات تمامی نمادهای آتی سبد سهام در جلسه دوم معاملاتی قابل معامله خواهند بود.

معرفی اوراق بهادار و انواع آن

اوراق بهادار نشان‌ دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک‌ نهاد دولتی یا شرکت است‌

اولین اوراق بهادار که هرکدام از ما با آن سروکار داریم پول است. در واقع اوراق بـهادار از هر نوع حاوی سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله و قرارداد آتی که باشد، نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار همانگونه که از نامش پیداست، به اوراقی دلالت دارد که ارزش داشته باشند.

اوراق بهادار (Securities) هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک آن باشد. به بیان دیگر اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل و انتقال است و حقوقی مالی برای مالک خود ایجاد می کنند.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را میتوان بطور کلی به سه گروه تقسیم کرد: اوراق بهادار سهام (Equity Securities)، اوراق بهادار بدهی (Debt Securities) و اوراق بهادار مشتقات (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.

۱. اوراق بهادار سهام:

بازاری که سهام شرکتهای سهامی (عادی و ممتاز) در آن داد و ستد می شود.

از رایج­ترین اوراق بهادار به حساب می ­آیند که بیانگر مالکیت در یک شرکت می­باشند. سهام عادی دارای دو ارزش اسمی و ارزش بازاری می­باشد که در کشور ایران ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال است. ارزش بازاری سهام عادی هم با توجه به میزان عرضه و تقاضا بر روی آن سهم مشخص می­ شود.

>> سهام ممتاز (ترکیبی)

سهام ممتاز یا ترکیبی، نوعی از سهام است که دارندگان آن ادعای معین و محدودی نسبت به دارایی های شرکت دارند و مثل اوراق قرضه سود ثابتی اخذ می کنند و از همین رو آنرا سهام ترکیبی می نامند به دلیل آن که دارای خصوصیت های سهام عادی و اوراق قرضه است. این نوع سهام مثل سهام عادی فاقد زمان سررسید و هزینه مالیاتی است و با توجه به اینکه سود ثابتی دارد، جزء اوراق بهادار با درآمد ثابت محسوب می شود. هنگامی که هزینه سهام عادی بالاتر باشد، شرکت اقدام به انتشار سهام برتر می کند. این سهام از آن رو به سهام ممتاز مشهور است که در زمان تقسیم سود دارندگان این نوع سهام، از اولویت برخوردارند. سهام ممتاز با پذیره نویسی خصوصی وارد بازار شده و در بورس و بازار خارج از بورس قابل معامله است. در زمان انحلال یا ورشکستگی شرکت و هنگامی که کل دارایی های شرکت به فروش رسید، اول حقوق این سهامداران بطور کامل پرداخت می شود و بعد از باقی مانده مبلغ دارایی های فروخته شده، حقوق سهامداران عادی پرداخت می شود.

در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام متداول‌ترین ورقه بهادار محسوب می‌شود

۲. اوراق بهادار بدهی:

اوراق بهادار بدهی تبیین گر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن میزان وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بهادار بدهی، که حاوی اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی های سپرده و اوراق وثیقه دار هستند، بطور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (چشم پوشی از عملکرد صادرکننده) ناگزیر می کنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که حاوی حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای بازه زمانی معینی صادر میشوند و در آخر، صادرکننده میتواند آنها را بازخرید کند. اوراق قرضه میتوانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بی وثیقه) باشند.

۳. اوراق بهادار مشتقات (Derivatives):

ابزار مشتقه، اوراق بهاداری هستند كه به خودی خود ارزش ذاتی ندارند و ارزش آنها طبق دارایی اصلی دیگری تعیین می شود. به عبارت دیگر طبق یك دارایی اصلی یا زیربنایی، اوراق بهاداری فرعی ایجاد می شود. این اوراق بهادار با وجود آن كه ارزش ذاتی ندارند ولی مثل یك اوراق بهادار مستقل در بورس معامله می شوند. ابزار مشتقه ی بسیار متنوعی در بازارهای بین المللی وجود دارند ولی مهم ترین آنها در ایران اختیار معامله و قرارداد آتی هستند.

>> انواع اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه در بازارهای مالی دارای اقسام گوناگونی می باشند که عبارتند از:

- قرارداد سلف: یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه، قرارداد سلف است. قرارداد سلف نوعی قرارداد است که در حین معامله، خریدار مبلغ را پرداختی می کند، ولی فروشنده آنرا در آینده تحویل خواهد داد.

نهادی که اوراق بهادار صادر می‌کند، به‌عنوان صادرکننده شناخته می‌شود

- قرارداد اختیار معامله: بطور کلی قراردادهای اختیار معامله به دو گروه اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می شوند.

۱. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار داده می شود که یک اموال معین یا اوراق بهادار را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد هم اجبار دارد تا پیش از اتمام مهلت، هر موقع که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند.

۲. قرارداد اختیار فروش، قراردادی است که طی آن فروشنده اختیار دارد میزان مشخصی دارایی مالی یا اوراق بهادار را در تاریخ و با مبلغی که در زمان عقد قرارداد مشخص شده به فروش برساند و در مقابل خریدار متعهد می شود دارایی یا اوراق مود نظر را در صورت مطالبه فروشنده به خریداری کند.

- قرارداد آتی: قرارداد آتی (futures contract) که یکی از اوراق بهادار مشتقه است قابلیت داد و ستد در بازارهای مالی را دارد. در این قرارداد بر اساس عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می کند در سر رسید معین، میزان معینی از کالای مشخص را در مقابل قیمتی که الان تعیین می کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد.

- قرارداد معاوضه ای: این قرارداد یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. قرارداد معاوضه قراردادی است که دو طرف آن تعهد می کنند که برای بازه زمانی توافق شده دو دارایی یا نفع حاصل شده از دو دارایی را با کیفیت مشخص به نسبت تعیین شده معاوضه کنند. بعد از تاریخ سررسید، هریک از دو طرف قرارداد متعهد اند عین دارایی را به صاحب آن برگردانند. این قراردادها به صورت غیررسمی انجام می گیرند.

اوراق بهادار معمولاً به دو قسمت بدهی و حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شوند

بازار مشتقه و نحوه دریافت کد معاملاتی

بازار مشتقه (Derivative Market) چیست؟ و چه تفاوتی با اوراق مشتقه دارد؟ در مقالات گذشته به معرفی بورس کالا پرداختیم. همان‌طور که گفته شد بورس کالا دارای چهار بازار مختلف فیزیکی، بازار مشتقه، بازار مالی و بازار فرعی است.

در این مقاله قصد داریم بازار مشتقه و ابزارهای مالی آن را توضیح دهیم و به نحوه گرفتن کد معاملاتی در این بازار اشاره کنیم. دو نوع از اوراق مشتقه رایج در ایران، قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله هستند که نسبت به سایر اوراق مشتقه مثل قراردادهای تاخت swap قدمت بیشتری دارند. برای آشنایی با این موضوع که این بازار چیست، چه چیزی در آن معامله می‌شود و برای معامله کردن در آن به چه چیزی نیاز است. ادامه مطلب را مرحله به مرحله با ما دنبال کنید.

بازار مشتقه چیست؟

بازار مشتقه، بازاری است که در آن اوراق مشتقه مثل قراردادهای آتی و اختیار معاملهِ خرید یا فروش، معامله می‌شود. در این بازار، دو طرف قرارداد متعهد می‌شوند که در تاریخ ذکر شده، در آینده، به تعهدات مکتوب در قرارداد عمل کنند. بازار مشتقه خود می‌تواند به دو بازار اختیار معامله و بازار آتی تقسیم شود. این نام‌گذاری بر اساس اوراقی که در این بازارها معامله می‌شوند، انجام شده است.

برای آشنا شدن با بازار مشتقه ایران می‌توانید به سایت بورس کالا مراجعه کنید و در آنجا با اوراق و محصولاتی که تحت عنوان این اوراق به فروش می‌رسند آشنا شوید.

اوراق مشتقه چیست؟

اوراقی هستند که ارزش خود را از یک دارایی پایه دیگر مثل محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی، سکه و. می‌گیرند. در واقع ارزش این اوراق از ارزش دارایی که در قرارداد ذکر شده، مشتق می‌شود. این اوراق از ابزارهای مالی مرتبط با مدیریت ریسک هستند.

قیمت اوراق مشتقه تنها بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین نمی‌شود و به دارایی پشتوانه آن‌ها بستگی دارد. دو ابزار معاملاتی پرکاربرد در بازار مشتق ایران، قرارداد آتی و اختیارات معامله هستند.

قرارداد آتی

قراردادی است که بین دو نفر (فروشنده و خریدار) از طریق نهادهای واسط برای کالاهایی خاص تنظیم می‌شود. در این قرارداد یک کالا یا دارایی به‌خصوص با ویژگی و کیفیت مشخص، در تاریخی معلوم و با مبلغی از پیش تعیین شده، در اختیار خریدار قرار می‌گیرد. در این قرارداد طرفین معامله، متعهد می‌شوند که کالا و قیمت مشخص شده را در تاریخ سررسید به یکدیگر منتقل کنند.

شخصی که قصد اتخاذ موقعیت خرید دارد، مبلغی را به‌عنوان ودیعه اولیه نزد نهاد واسط قرار می‌دهد. دو نوع قرارداد آتی وجود دارد: قرارداد آتی خرید (Short Position) و قرارداد آتی فروش (Long Position)

با استفاده از قرارداد آتی خرید می‌توانید در تاریخ مشخص، دارایی خاصی را با قیمت توافق شده در قرارداد خریداری کنید. قرارداد آتی فروش به شما امکان می‌دهد که دارایی خاصی را در تاریخ مشخص و به قیمت قرارداد بفروشید.

قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن یک کالای یا دارایی مالی مشخص، با کیفت مشخص و با قیمت توافقی بین دو طرف قرارداد، طی تاریخ درج شده در قرارداد منتقل می‌شود.

تعریف اتاق پایاپای و نقش آن در قرارداد آتی خرید

در این معاملات رکن سومی به نام اتاق پایاپای وجود دارد. اگر بخواهید یک قرارداد آتی خرید اخذ کنید، در ابتدا باید مبلغی به‌عنوان ودیعه اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارید. اتاق پایاپای به‌عنوان یک واسط نقش فروشنده را برای شما ایفا می‌کند. یعنی به‌عنوان یک خریدار از فروشنده می‌خرند و به عنوان فروشنده به شما می‌دهند. وجود اتاق پایاپای به ما اطمینان می‌دهد که طرفین به تعهدات خود عمل کنند.

قبل از تاریخ سررسید خریدار و فروشنده هر دو می‌توانند با اتخاذ یک موقعیت معکوس، موقعیت معاملاتی قبلی خود را ببندند و سود یا زیان خود را شناسایی کنند.

ممکن است الان حس کنید که معامله از طریق این قراردادها چه دشوار است. بله سازوکار معاملات در قراردادهای آتی کمی پیچیده‌تر از خرید و فروش سهام است، اما ویژگی‌های این اوراق به جذابیت آن‌ها افزوده است.

از جذابیت‌های بازار مشتقه می‌توان به دو طرفه بودن بازار، وجود اهرم معاملاتی و پایین بودن هزینه‌ مبادلات نسبت به خرید مستقیم کالا اشاره کرد.

منظور از دو طرفه بودن بازار این است که شما می‌توانید علاوه‌بر افزایش قیمت‌ها از طریق کاهش قیمت‌ها نیز کسب سود کنید. منظور از اهرم معاملاتی این است که شما می‌توانید در آن از طریق روش‌های خاص بیشتر از موجودی خود معامله کنید.

مثالی درباره قرارداد آتی

فرض کنید با بررسی وضعیت بازار به این نتیجه رسیده‌اید که قیمت سکه در چند ماهه آینده افزایش پیدا خواهد کرد. فرد دیگری نیز در این زمان از دید خودش به ابن نتیجه رسیده که قیمت سکه در آینده کاهش پیدا خواهد کرد. شما تصمیم می‌گیرید که با فروشنده سکه یک قرارداد آتی ببندید. در ابتدا مقداری از پول خود را به عنوان ودیعه اولیه در اتاق پایاپای می‌گذارید. فرض می‌کنیم که قصد دارید سکه‌ها را به‌طور فیزیکی دریافت کنید. در سررسید قرارداد شما کل مبلغ درج شده در قرارداد را پرداخت می‌کنید و فروشنده باید در این تاریخ کالا را تحویل دهد. حالا اگر قیمت سکه افزایش یافته باشد، فروشنده مجبور است کالا را به قیمت روز خریداری کند و به قیمت درج شده در قرارداد به شما تحویل دهد. در این صورت شما سود کرده و فروشنده ضرر می‌کند.

اما اگر قیمت سکه کاهش پیدا کرده باشد، فروشنده سکه را به قیمت روز می‌خرد و گرانتر به شما می‌فروشد. در این صورت شما باید مبلغی بیشتر از مبلغ روز سکه بابت خرید آن بپردازید. برای آشنایی بیشتر با این قرارداد و ساز و کار آن، مطالب ما را همچنان دنبال کنید.

اختیار معامله یا آپشن (Option Contracts)

اختیار معامله قرارداد و توافقی است بین شخصی که اختیار را می‌فروشد و شخصی که آن را می‌خرد. برای خرید این اختیار باید مبلغی پول به فروشنده اختیار بپردازید تا بتوانید صاحب آن شوید.

شخص خریدار می‌تواند اختیار خرید یا فروش یک دارایی تعهد شده را بخرد. این قرارداد به شخص دارنده آن (خریدار اختیار معامله) این امکان را می‌دهد که در تاریخ معین و یا تا آن تاریخ، یک دارایی مشخص را با قیمت توافقی (Strike Price) ذکر شده در قرارداد، بخرد یا نخرد.

اختیار معامله در قالب یک مثال

بیایید با ذکر یک مثال با این قرارداد بیشتر آشنا شوید. فرض کنید شما کشاورزی هستید که محصولات خود را در یک ماه آینده به فروش خواهید رساند، اما حدس می‌زنید که در آن تاریخ قیمت محصولات کشاورزی به دلیل عرضه زیاد آن محصول پایین می‌آید.

در طرف دیگر کارخانه‌ای است کارخانه به محصولات کشاورزی احتیاج دارد و حدس می‌زند که در یک ماه آینده که محصولات به بار می‌نشینند، به‌دلیل نبود واردات این محصول و برداشت اندک آن، قیمت محصول بالا برود اما از این بابت مطمئن نیست. این مدیر برای این که در آینده مبلغ بیشتری بابت خرید این محصولات نپردازد. به سراغ کشاورز می‌رود و بعد از توافق بر سر قیمت، یک اختیار خرید محصول برای تاریخ مشخصی از او می‌خرد. در تاریخ سررسید دو حالت برای خریدار اختیار ممکن است.

حالت اول

قیمت محصولات از قیمت توافقی بالاتر است. در این حالت خریدار اختیار (مدیر شرکت) خوشحال از این که این اختیار را خریده، آن را اعمال می‌کند و محصولات را پایین‌تر از قیمت روز خریداری می‌کند. در این صورت مدیر مجموعه سود کرده و فروشنده اختیار (کشاورز) از این که مجبور به تحویل کالا با قیمت پایین است ناخوشایند می‌شود.

حالت دوم

قیمت محصولات از قیمت توافقی پایین‌تر است. در این حالت مدیر مجموعه، با خود می‌گوید که اگر از بازار بدون اعمال اختیار خرید، محصول را تهیه کند هزینه کمتری برایش دارد، بنابراین از اعمال اختیار خرید خودداری می‌کند. در این حالت مدیر شرکت تنها به اندازه مبلغی که برای خرید اختیار خرید پرداخته ضرر می‌کند.

در صورت عدم اعمال اختیار خرید، کشاورز محصول خود را در بازار به قیمت روز می‌فروشد و سودی که به کشاورز تعلق می‌گیرد، برابر با مبلغی است که بابت فروش اختیار خرید از مدیر شرکت دریافت کرده است.

دارنده اختیار معامله خرید، می‌تواند در تاریخ معین کالا مورد نظر را با قیمت توافقی بخرد یا نخرد.

انواع اختیار معامله

دو نوع اختیار معامله وجود دارد: اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option). دارنده اختیار خرید یا فروش حق این را دارد که اختیار خود را اعمال کند یا نکند، اما فروشنده آن مجبور است که طبق قرارداد عمل کند. در بازار ایران این اختیارها روی کالاهای مشخص و تعداد اندکی از سهم‌ها قابل اعمال است.

بعد از آشنایی مختصری که با این بازار و اوراق آن داشتیم به چگونگی خرید این اوراق می‌پردازیم. فرض کنید که قصد دارید با استفاده از قرارداد آتی دارایی مد‌نظر خود را چند وقته دیگر بگیرید. همان‌‌طور که برای خرید سهم به کد بورسی نیاز داریم برای معامله کردن در بازار مشتقه نیز به یک کد معاملاتی مخصوص به اوراق مشتقه نیاز داریم.

کد معاملاتی بازار مشتقه و نحوه اخذ آن

این کد یک شناسه 9 رقمی است و به هر شخص یک کد منحصربفرد تعلق می‌گیرد.

مدارک و شرایط مورد نیاز برای دریافت کد معاملاتی از بازار مشتقه

برای این که بتوانید کد معاملاتی مشتقه دریافت کنید، باید پیش از آن کد معاملاتی بورس داشته باشید. منظور از کد معاملاتی بورسی همان کد سهامداری است. هنگام پرکردن فرم‌های مربوط به صدور کد معاملاتی مشتقه، کد سهامداری خود را باید در آن درج کنید.

اگر کد بورسی خود را گرفته‌اید و قصد دارید که کد معاملاتی مشتقه هم دریافت کنید. پیش از مراجعه حضوری به کارگزاری می‌توانید از طریق سایت آن‌ها متوجه شوید که آیا مجوز فعالیت در این بازار دارند یا خیر، در صورتی که در این بازار فعالیت می‌کنند، بررسی کنید و ببینید که چه مدارکی برای فعالیت در این بازار لازم است. در صورت امکان فرم‌های مربوطه را پیش از مراجعه به کارگزاری پر کنید.

مدارک مورد نیاز برای اکثر کارگذاری‌ها مشترک است. مدارکی که از افراد حقیقی گرفته می‌شود معمولا شامل، کپی برابر اصل شده پشت و روی کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه، اصل فرم درخواست کد با تائیدیه بانک مربوطه و کارگزار، فرم معرفی اطلاعات حسابهای بانکی مشتری و اقرار‌نامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی است.

بعد از ارسال مدارک توسط کارگزار، در صورتی که در مدارک ایرادی وجود نداشته باشد، طی سه روز کاری در سیستم سامانه بازار آتی (سبا) کد مشتری ثبت می‌شود. بعد از تایید نهایی توسط مدیریت، کد معاملاتی مشتری در سامانه بازار آتی تایید و مشتری می تواند در بازار معاملات آتی فعالیت کند.

ساز و کار صدور کد معاملات مشتقه

برای معامله در این بازار نیز همانند معامله در بورس و فرابورس به یک کارگزار احتیاج دارید. بنابراین باید به یک کارگزاری که دارای مجوز فعالیت در بازار مورد نظر است مراجعه کنید. بعد از تکمیل فرم‌ها و ارائه اصل و تصویر مدارک مربوطه، کارگزاری به بررسی مدارک شما می‌پردازد و بعد از مطابقت دادن و ممهور کردن به مهر برابر با اصل کلیه مدارک و اطلاعات مربوط به مشتری به بورس کالا بصورت فیزیکی و سیستمی ارسال می‌شود. بعد از تایید هویت اشخاص حقیقی و حقوقی با استفاده از سامانه‌های قانونی و بررسی تکراری نبودن شخصیت در بورس کالا، کد مشتری به‌صورت غیرعملیاتی صادر می‌شود.

بعد از تایید اطلاعات توسط مدیریت توسعه بازار مشتقه، کد مشتری توسط مدیریت توسعه بازار مشتقه فعال می‌شود. در انتها نیز کد شما توسط کارگزاری که در آن ثبت‌نام کرده‌اید به اطلاع شما خواهد رسید.

مراحل دریافت کد معاملاتی برخط (آنلاین)

اگر می‌خواهید کد معاملاتی برخط (آنلاین) قراردادهای آتی را دریافت کنید، شرط اول این است که بیش از 18 سال داشته باشید و حداقل مدرک شما دیپلم باشد. برای کسب کد معاملات آنلاین باید مدارک و فرم‌های موجود درسایت هر کارگزاری را پر کنید و به صورت حضوری یا از طریق پست به کارگزاری تحویل دهید. معمولا آزمون کتبی توسط کارگزاری در رابطه با بازار آتی و سازوکار آن از شما گرفته می‌شود. در صورتی که شما از لحاظ حرفه‌ای صلاحیت معامله در این بازار را داشته باشید. کارگزاری برای شما یک نام کاربری و رمز عبور صادر می‌کند. با استفاده از این دو می‌توانید به سامانه معاملات برخط قراردادهای آتی توسط کارگزاری دسترسی پیدا کنید. توجه داشته باشید برای فعالیت در این بازار باید یک حساب در اختیار بورس تشکیل دهید، معمولا ودیعه‌های اولیه در این حساب واریز می‌شوند.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده بفرمایید.مشتقات بورس تهران

تحلیل فقهی حقوقی مشتقات ارزی وآثار آن

اوراق مشتقه یکی از ابزارهای مالی مورد معامله در بازار سرمایه است. بر اساس دارایی پایه، اوراق مشتقه به مشتقات کالا، مشتقات اوراق بهادار و مشتقات ارز تقسیم شده اند. مشتقات ارزی از ابزارهای مالی بازار پول است. مشارکت کنندگان در بازار پول از این مشتقات با اهداف و انگیزه های مختلف استفاده می کنند. مشتقات ارزی به سه قسم عمده تقسیم شده اند که عبارتند از: اختیار معامله ارزی، سواپ و قراردادهای آتی ارزی.
یکی از کارکردهای مشتقات ارزی مدیریت ریسک نوسان قیمت ارز توسط مشارکت مشتقات بورس تهران کنندگان در بازار ارز است. با وجود این که اقتصاد ایران همواره متاثر از خطرات نوسان قیمت ارز است و این متغیر در ادوار مختلف تاثیرات عمده ای بر فعالیت های اقتصادی گذاشته است و علی رغم مفید بودن مشنقات ارزی برای مدیریت این ریسک، از جهت حقوقی ماهیت، شرایط صدور و آثار این مشتقات مورد بررسی قرار نگرفته و به تبع آن سازوکار لازم برای ایجاد و راه اندازی بازاری منسجم برای مشتقات ارزی در کشور شکل نگرفته است، این مقاله با هدف تبیین بخشی از مسائل حقوقی مرتبط با مشتقات ارزی به بررسی ماهیت حقوقی ،مبانی و آثار مشتقات ارزی پرداخته است.
واژگان کلیدی: ابزارهای مشتقه، مشتقات ارزی، اختیار معامله ارزی، قراردادهای آتی

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: ابزارهای مشتقه
• مشتقات ارزی
• اختیار معامله ارزی
• قراردادهای آتی

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of legal and jurisprudential aspects of currency derivativs and their effects

نویسندگان [English]

• Goodarz Eftekhar Jahromi 1
• mohammad reza sahebi pasandideh 2

2 judgeانشجو دکترا رشته گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی،واحدعلوم تحقیقات/دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران

Analysis of legal and economical aspects of currency derivatives and theirs effects.

Derivatives are one of the financial instruments of capital market. Considering the nature of the basic asset, derivatives are categorized in three different types including :currency derivatives, securities derivatives, and commodity derivatives.
Currency derivatives are the financial instruments of the money market. Money market participants are utilizing these derivatives with different purposes.
Currency derivatives divided in to three main types as follows: currency options, currency swap and currency futures.
One of the functions of the currency derivatives is to manage the risks of the currency price fluctuations.
Although Iran economy always affected by the risk of the currency price, fluctuations which have had main effects to the economy activities during different periods and considering that the currency derivatives are useful instruments for risk management , but the legal nature , requirements and effects of this derivatives are not considered in Iranian law and therefor required mechanisms for establishment of integrated market of currency derivatives have not been formed in iran.
This article argues about some legal issues related to the currency derivatives including their legal nature , basis and effects.
Key words: derivatives, currency derivatives, currency options, futures

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: derivatives
• currency derivatives
• currency options
• futures

مراجع

1-عزیری، احمد« بازارهای سلف ارز ؛ موانع و مشکلات ایجاد آن در ایران »مجموعه سخنرانیها و مقالات نهمین سمینار بانکداری اسلامی ،1377

2-حسین زاده ،جواد؛ «قرارداد اختیار معامله (بررسی حقوقی فقهی)»؛ سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ،چاپ اول ،1391

3-عیسائی تفرشی محمد، محمدمهدی حاجیان ،سید مصطفی محقق داماد و کاظم یاوری «مقایسه قراردادهای آتی با قراردادهای قمار در حقوق انگلیس و حقوق اسلامی» فصلنامه مدرس، علوم انسانی ،سال پانزدهم ،شماره 2، 1390، تهران

4-ابوالحسنی ،اصغر و احمد بهاروندی؛«اوراق دو سویه ارزی» دو فصلنامه علمی –پژوهشی ،اقتصاد اسلامی ،سال پنجم شماره دوم پیاپی –بهار و تابستان 1392

6-شعبانی ،احمد و احمدرضا بهاروندی «،قراردادهای آتی و اختیار معامله ارزی از دیدگاه فقهی و اقتصادی »،دو فصلنامه علمی –تخصصی مطالعات اقتصاد اسلامی ،سال سوم ،شماره اول، پاییز و زمستان 1389

7-کاتوزبان ،ناصر، حقوق مدنی دوره عقد و معین (1)معاملات معرض عقد و تمیکی –شرکت سهامی انتشار –چاپ نهم 1384

8-عصمت پاشا؛عبیداله ؛«فلسفه و سر تکاملی ابزارهای مالی مشتقه » ترجمه علی صالح آبادی ،فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی ،سال سوم ،شماره نهم ،بهار 1382

11-فارسی پور ،علیرضا ،حمید بهرامی احمدی و محمدرضا پور ابراهیمی ،« اعتبار قرارداهای آتی از نظر فقه امامیه» ، فصلنامه بورس اوراق بهادار ،شماره 27-1393

12-اعتصامی ،سید امیرحسین؛« بررسی بازار قراردادهای اختیار معامله در جهان و نگاهی به نظریات فقهی در این حوزه» ،سازمان بورس و اوراق بهادار ،منتخب گزارش های پژوهشی ،1392

14-هال ،جان(1384) «مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک »؛ترجمه سجاد سیاح و علی صالح آبادی ،زیرنظربخش تحقیقات شرکت کارگزار مفید ،نشر گروه رایانه تدبیر پرداز ،چاپ اول

15-حقیقی،امیرحسین،"نظام حاکم بر مشتقات مالی" پایان نامه دوره کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه تهران

بورس اوراق بهادار تهران چیست؟ معرفی بورس اوراق بهادار تهران

در ایران اصطلاح بورس برای بازارهای کالاهای سرمایه‌ای، واسطه و مصرفی به کار می‌رود. این بازارها در یک محدوده جغرافیایی خاص تعریف می‌شوند و کالاهای عمده‌فروش و خرده‌فروش مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و … در خود جای‌داده‌اند. فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است.

بازار بورس اوراق بهادار یکی از انواع بورس است که درواقع بازار آن مرجع و بازاری رسمی و مطمئنی است که به جذب سرمایه افراد و بخش‌های خصوصی می‌پردازد تا از این راه بتواند منابع مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت را تأمین کند. در این مقاله قرار است به‌طور کامل با بازار بورس اوراق بهادار تهران و سازمان بورس و اوراق بهادار تهران آشنا شده و به معرفی آن بپردازیم.

بورس اوراق بهادار تهران چیست؟

قبل از پاسخ به سوال بورس تهران چیست؟یا بورس چیست؟ به این مورد میپردازیم که اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که تضمین‌کننده حقوق مالی قابل‌ارائه برای مالک آن باشد. به‌بیان‌دیگر، بورس اوراق بهادار تهران، نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل‌وانتقال به شمار می‌رود که می‌تواند از هر نوعی مانند سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله و قرارداد آتی باشد. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی اوراق بدهی، اوراق حقوق صاحبان سهام و ابزارهای مشتقه تقسیم می‌شوند. باید بدانید که پذیرش و معاملات اوراق بهادار در بورس تهران در سه قالب بازار نقد سهام و صندوق‌های قابل معامله در بورس، بازار اوراق بدهی و بازار مشتقه انجام می‌شود.

حالا اگر بخواهیم درباره بورس اوراق بهادار تهران صحبت کنیم بازاری متشکل و خود انتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، به دادوستد قرار می‌گیرد.

تاریخچه کوتاهی از بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه قانون مصوب اردیبهشتت ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد و راه‌اندازی سازمان بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۸۴ از محل وجوه امانی نزد سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران تأمین شد. امروزه این بازار به شکل شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی عام اداره می‌شود که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت مورد معامله قرار می‌گیرد. مشخصه مهم این بازار، حمایت قانونی از صاحبان پس‌اندازها یا سرمایه‌های راکد است. پیشنهاد میکنم مقاله شرکت‌های بورس کالا را هم مطالعه کنید
دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد:

• دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷
• دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷
• دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳
• دوره چهارم از ۱۳۸۴ تاکنون

ارکان اصلی بورس اوراق بهادار

در قانون تأسیس بورس چهار رکن اصلی برای اداره امور سازمان بورس ایران تعیین‌شده است:
۱٫ شورای بورس: وظیفه تعیین مقررات و همچنین نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات مربوط را دارد.
۲٫ هیأت پذیرش اوراق بهادار: به‌منظور اخذ تصمیم نسبت به قبول یا رد اوراق بهادار در بورس یا حذف آن‌ها از لیست اوراق بهادار پذیرفته‌شده است.
۳٫ سازمان کارگزاران بورس و دبیر کل: وظیفه آن ایجاد تسهیلات لازم جهت خریدوفروش اوراق بهادار، نظارت بر انجام معاملات، مراقبت در حسن جریان امور و روابط بین کارگزاران و مشتریان است.(در ادامه مقاله آیا بیت کوین قانونی است را هم بخوانید)۴٫ هیأت داوری: این هیأت به اختلاف بین کارگزاران با یکدیگر و فروشندگان و خریداران اوراق بهادار با کارگزاران که از معاملات در بورس ناشی می‌شود رسیدگی می‌کند.

مزایای بورس اوراق بهادار

این بورس از دو دیدگاه متفاوت دارای مزایای مختلفی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

۱) مزایای بورس برای شکوفایی اقتصاد

جمع‌آوری سرمایه‌های جزئی و پراکنده و انباشت آن برای تجهیز منابع مالی شرکت‌ها
به‌کارگیری پس‌انداز‌های راکد در امر تولید و تأمین مالی دولت و مؤسسات
کنترل حجم پول، نقدینگی و تورم از طریق فروش سهام و انتشار اوراق مشارکت
بورس به‌مثابه بازار رقابت کامل
رشد تولید ناخالص ملی، اشتغال و کمک به حفظ تعادل اقتصادی کشور
توزیع عادلانه ثروت از طریق گسترش مالکیت عمومی و ایجاد احساس مشارکت عمومی
افزایش درجه نقد شوندگی ثروت افراد