شاخص تعدیل چیست ؟

ملاحظه می شود که تنها جزای عدم پرداخت صورت وضعیت آحاد بهای پیمانکار، تمدید مدت پیمان است .و این ضمانت اجرایی نمی تواند منصفانه باشد. توقف انجام کار توسط پیمانکار، جز تفویت منافع او و ورود خسارت به وی هیچ تأثیری نخواهد داشت.

شاخص تعدیل سال 1400

همانطور که مشخص است تعدیل یعنی به عدالت نزدیک کردن یا به تعادل رساندن.

در پروژه های عمرانی به خصوص در کشور ما که به دلیل تورم پیمانکاران نمی توانند با همان قیمت اولیه که در قرارداد ذکر شده است کار را انجام دهند و به پایان برسانند، یا باید از سود خود کم کنند و در حالتی نیز ممکن است پروژه را با ضرر ادامه دهند و به دلیل افزایش قیمت های زیاد (گاهی دو برابر شدن قیمت ها در فاصله چند ماه) ضرر زیادی مخصوصا به پیمانکاران وارد می شود. ما فقط در مورد پیمانکاران نباید حرف بزنیم گاهی هم ممکن است قیمت ها کاهش یابد و کارفرما بتواند کار را با قیمت پایین تری انجام دهد پس دلیلی ندارد با قیمت بالا پروژه ادامه پیدا کند در اینجا هم به اصطلاح تعادل قرارداد اولیه بین پیمانکار و کارفرما به هم خورده است و نیاز است که پروژه تعدیل شود و به تعادل بازگردد.

1-شاخص چیست؟

شاخص عددی است که متوسط قیمت هر دوره را نسبت به یک دوره معین به نام دوره ی پایه به درصد نشان می دهد. در این صورت شاخص دوره پایه عدد صد می باشد.

2-شاخص کلی
شاخص کلی عددی است که متوسط قیمت آحاد بهاء را برای کل اقلام فهرست بهای پایه در هر دوره نسبت به دوره پایه آن ها به درصد نشان می دهد.

3-شاخص رشته ای

شاخص رشته ای عددی است که متوسط قیمت آحاد بهاء را برای کل اقلام هر یک از فهرست های بهای پایه در هر دوره نسبت به دوره پایه همان فهرست بها به درصد نشان می دهد.

4-شاخص گروهی

شاخص گروهی عددی است که متوسط قیمت آحاد بها را برای کل اقلام هر یک از فصول فهرست بهای پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه همان فصل فهرست بها به درصد نشان می دهد.

5-شاخص دوره سه ماهه

عبارتست از شاخص های کلی، رشته ای و گروهی هر یک از دوره های سه ماهه منتهی به ماه های خرداد، شهریور، آذر و اسفند هر سال. شاخص های یاد شده توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می شود.

6-شاخص مبنای پیمان

1-6-شاخص مبنای پیمان، برای پیمان هایی که با استفاده از فهرست های بهای مربوط به پیمان، بر اساس قیمت های آن دوره محاسبه شده است.

یکم: شاخص مبنای پیمان : دوره سه ماهه ای است که فهرست بهای مربوط به پیمان بر اساس قیمت های آن دوره محاسبه شده است.

دوم:شاخص مبنای پیمان: دوره سه ماهه ای است که پیشنهاد قیمت پیمانکار، طی آن دوره تسلیم شده است. در این نوع پیمان ها در صورتی که ارجاع کار به روش ترک تشریفات مناقصه باشد، شاخص دوره سه ماهه ای که پیشنهاد شاخص تعدیل چیست ؟ نهایی پیمانکار در آن دوره، به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنای پیمان خواهد بود.

2-6-شاخص مبنای پیمان برای پیمان هایی که بدون استفاده از فهرست های پایه منعقد می شوند، شاخص دوره ی سه ماهه ای است که پیشنهاد قیمت پیمانکار ، طی آن دوره تسلیم شده است. در این نوع پیمان ها، در صورتی که ارجاع کار به روش ترک تشریفات مناقصه باشد، شاخص دوره سه ماهه ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار، در آن دوره به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنای پیمان خواهد بود.

7-شاخص دوره انجام کار

شاخص دوره انجام کار، شاخص کلی، رشته ای یا گروهی دوره سه ماهه ای است که عملیات اجرایی در آن دوره انجام شده است.

8-ضریب تعدیل

ضریب ضریب تعدیل برابر است با حاصل نسبت شاخص دوره انجام، به شاخص مبنای پیمان منهای عدد یک ، که نتیجه در عدد 0/95 % ضرب می شود. یعنی :

ضریب تعدیل با توجه به نوع شاخص محاسبه می شود و اگر این مدت کارکرد در چند دوره سه ماهه باشد، به همان تعداد ضریب تعدیل وجود خواهد داشت.

پس از محاسبه این فاکتورهای تعدیل عبارت خواهد بود :

تبصره 1) شاخص های دیگر که بر اساس این دستورالعمل برای تعدیل کارکردهای مورد نظر تعیین می شود، بر حسب مورد به جای شاخص دوره انجام کار در رابطه ی بالا در نظر گرفته شده و ملاک عمل قرار می گیرد.

تبصره 2) در مورد پیمان هایی که در مدت مقرر در آنها ( با احتساب تغییر مدت ناشی از تغییر مقادیر کار ) به اتمام رسیده و تحویل موقت شوند، عدد 0/95 رابطه ی بالا برابر عدد یک در نظر گرفته می شود.

9-کارکرد دوره سه ماهه

کارکرد هر دوره سه ماهه، عبارت از مبلغ کارهای انجام شده طی آن دوره است که شامل عملیات اجرا شده، مصالح پای کار، هزینه ی تجهیز و برچیدن کارگاه می باشد.

10-تعیین نوع شاخص تعدیل آحاد بهاالف) پیمان هایی که مبلغ اولیه آنها کمتر از سیصد میلیون ریال است با شاخص رشته ای دوره سه ماهه فهرست بهای واحد پایه مربوط تعدیل می شوند. اگر در این نوع پیمان ها از چند فهرست بهای پایه استفاده شده باشد قیمت های واحد مربوط به هر فهرست بها با شاخص رشته ای همان فهرست بها تعدیل می شود.

ب) پیمان هایی که مبلغ اولیه آن ها از 300 میلیون ریال و بیشتر است. این پیمان ها با شاخص های گروهی دوره ی سه ماهه ی فهرست بهای واحد پایه مربوط تعدیل می شوند.

ج) شاخص های تعدیل هزینه ی تجهیز و برچیدن کارگاه : مبالغ تجهیز و برچیدن کارگاه با شاخص کل تعدیل می شود.

تبصره : هزینه تجهیز و برچیدن پیمان هایی که مبلغ اولیه آنها کمتر از سیصد میلیون ریال است، در صورتی که در آنها از یک فهرست بهای واحد استفاده شده باشد با شاخص رشته ای فهرست بهای پایه مربوط تعدیل می شود.

د) شاخص تعدیل مصالح پای کار: مبلغ مصالح پای کار مربوط به هریک از فهرست های پایه ( در صورتی که شاخص تعدیل پیمان شاخص رشته ای باشد)، با شاخص رشته ای فهرست بهای مربوط تعدیل می شود و در صورتی که شاخص پیمان شاخص گروهی باشد با شاخص گروهی مربوط به هر یک از اقلام مصالح پای کار طبق جدول مربوط تعدیل می شود.

ه) شاخص تعدیل کارکرد، دوران تأخیر مجاز و غیر مجاز

• عملیات اجرا شده در مدت تأخیر مجاز ( تمدید مدت پیمان) با شاخص های دوره های سه ماهه انجام کار مربوط تعدیل می شود.
• عملیات اجرا شده، در مدت تأخیر غیر مجاز، با متوسط شاخص های دوره های سه ماهه مربوط به مدت پیمان ( مدت درج شده در پیمان و مدت های تمدید شده) تعدیل می شود.
• در پایان مدت مقرر در پیمان یا هر تمدید پیمان دستگاه های اجرایی مکلف هستند بنا به تقاضای پیمانکار به تأخیرها رسیدگی نموده و شاخص های تعدیل کارکرد دوره های بعد را با توجه به نوع تأخیرها مشخص کنند. تا انجام این رسیدگی، تعدیل کارکردهای بعد از مدت مقرر در پیمان یا هر تمدید پیمان، طبق مورد با شاخص های دوره سه ماهه مربوط به تاریخ خاتمه مدت درج شده در پیمان یا هر تمدید پیمان، محاسبه و به صورت علی الحساب پرداخت خواهد شد.

و) شاخص مبلغ ما به التفاوت بین آخرین صورت وضعیت موقت و صورت وضعیت قطعی: اگر مابه‌التفاوت مبلغ و آخرین صورت وضعیت مربوط به عملیات انجام شده در مدت بین تاریخ شروع پیمان و تاریخ آخرین صورت وضعیت موقت باشد، شاخص تعدیل مبلغ مابه‌التفاوت متوسط شاخص های دوره های سه ماهه مربوط به مدت یاد شده است .

11-محاسبه تعدیل

قبل از محاسبه تعدیل، باید فاکتورهای زیر محاسبه و مشخص شود:

1-مبلغ صورت وضعیت قبل از صورت وضعیت جدید.

2-تاریخ تهیه صورت وضعیت قبل ( تاریخی که مقادیر صورت وضعیت تا آن تاریخ اجرا شده است)

3-مبلغ صورت وضعیت جدید که محاسبه تعدیل آن مدنظر است.

4-تاریخ صورت وضعیت جدید ( تاریخی که مقادیر صورت وضعیت تا آن تاریخ اجرا شده است).

5-مبلغ مابه التفاوت صورت وضعیت جدید و قبل که باید تعدیل شود.

6-مدت کارکرد: تعداد روزهایی که کارکرد جدید در آن مدت اجرا شده است. اگر در موقع تهیه صورت وضعیت جدید، عملیات اجرایی ادامه داشته باشد در آن صورت مدت کارکرد عبارت است از تاریخ صورت وضعیت جدید منهای تاریخ صورت وضعیت قبلی.

7-نسبت کارکرد: هر سال شمسی را برای محاسبه ی تعدیل به چهار سه ماهه که شامل سه ماهه اول سال ( فروردین، اردیبهشت، خرداد)، سه ماهه دوم سال ( تیر، مرداد، شهریور)، سه ماهه سوم سال ( مهر، آبان، آذر) و سه ماهه چهارم ( دی، بهمن، اسفند) است، تقسیم می کنیم، بعد از آن باید مشخص می کنیم که مدت کارکرد در کدام سه ماهه بوده است. اگر مدت کارکرد کلأ در یک سه ماهه واقع شده باشد در آن صورت نسبت کارکرد صد در صد یعنی یک خواهد بود. در غیر این صورت، باید نسبت های کارکرد در سه ماهه ها مشخص شود که عبارتند از:

.

صورت‌ وضعيت و تعديل

این بخش از نرم‌افزار «تدکار» امکان تهیه و رسیدگی به ریز متره، خلاصه متره، صورت وضعیت و تعدیل را برای دستگاه‌های اجرایی، کارفرمایان، مهندسان مشاور و پیمانکاران فرآهم آورده و از توانایی‌های زیر برخوردار است.

• امکان خواندن ریزمتره از Excel.
• ساده‏‌نویسی برای نوشتن حروف فارسی و انگلیسی و اعداد به صورت ترکیبی.
• امکان استفاده از کتاب فهرست‏‌بها و افزودن یک فصل، رشته و یا چند ردیف.
• تعریف ریزمتره برای بخش‏های مختلف پروژه.
• امکان تعریف ساختار شکست پروژه (WBS) و ارتباط آنها با ردیف‌‏های متره.
• ورود اطلاعات ریزمتره راه‏‌سازی و ریزمتره ساختمان به طور یکجا.
• فرمول‏‌نویسی برای هر ردیف و هر سلول (طول، عرض و. ) در متره.
• تفکیک احجام پیمانکار ناظر، مشاور، مدیریت طرح و کارفرما.
• فیلتر براساس رسته، رشته، بخش، صورت‏مجلس، نوع ردیف، بخش، شرح عملیات یا ملاحظات.
• توانایی تهیه برآورد پروژه براساس فهرست‌های بها.
• نمایش مغایرت‏های فهرست‏‌بهایی.
• نمایش ردیف‏‌های مرتبط با هر ردیف
• امکان انتقال ستون‏‌های پیمانکار به سایر دست‏‌اندرکاران و یا برعکس.
• كپی ریز متره ردیف یا ردیف‏‌های یک بخش، به ردیف یا بخش دیگر.
• نقل ریزمتره و خلاصه متره یك پروژه به پروژه دیگر.
• امکان درج ردیف بین ردیف‏‌های ریزمتره.
• مشاهده احجام پیمانکار، ناظر، مشاور، مدیرطرح و کارفرما به طور هم‏زمان.
• مشاهده مقادیر متره موقت قبل به تفکیک پیمانکار، ناظر، مشاور، مدیرطرح و کارفرما در متره جاری.
• امکان حذف ردیف‏‌های انتخابی.
• امکان تخصیص صورت‌جلسه به یک یا چند ردیف ریزمتره.
• امکان الصاق هر نوع فایل به صورت جلسه.
• افزایش یک ردیف به طوری که داده‏‌های ردیف بالایی در ردیف پایینی کپی شود.
• نمایش داده‌ها به ترتیب ورود اطلاعات، ردیف، بخش، صورت‌مجلس و احجام.
• ارسال تمامی گزارش‌های متره به Word.
• دریافت گزارش ریزمتره به ترتیب‌های دلخواه کاربر و گزارش خلاصه متره.
• گزارش از یک یا چند صورت‏مجلس.
• گزارش‏ ریزمتره به صورت تجمعی یا به تفکیک هر بخش.
• گزارش ریزمتره به تفکیک پیمانکار، ناظر، مشاور، کارفرما و مدیریت‏‌ طرح با رنگ دلخواه.
• گزارش ردیف‏‌های هر فصل در صفحه مجزا و یا پیوسته.
• توانایی استفاده از رشته‏‌های گوناگون فهرست‏‌بها در یك پروژه.
• امکان دریافت اطلاعات از .Excel
• نقل متره به تفكیك بخش‌های مختلف كار در صورت‏‌وضعیت.
• امکان تعریف ساختار شکست پروژه (WBS) و ارتباط آنها با ردیف‏‌های پروژه.
• اعلام مغایرت‏‌ها در پروژه و امکان گزارش‏‌گیری از آنها.
• امكان نقل اطلاعات از یك پروژه به پروژه دیگر.
• امكان تبدیل فهرست‏‌بهای یك سال به سال دیگر.
• امكان ارسال ستون‏‌های برآورد به صورت انتخابی به Excel .
• فیلتر کردن ردیف‏‌ها.
• امکان خواندن اطلاعات صورت‏‌و‌‌ضعیت از برآورد اولیه.
• امکان ورود صورت‏‌وضعیت برای موقت‏‌های مختلف.
• امکان انتقال مصالح پای‏کار به هر فصل دلخواه در هر صورت‏‌وضعیت.
• مقایسه برآورد و صورت‏‌وضعیت به طور ردیفی، فصلی و یا کلی.
• گزارش خلاصه مالی تفضیلی رشته‏‌ها.
• دریافت گزارش‏‌ها به صورت کلی یا به تفکیک هر بخش.
• ایجاد ضرایب مختلف به هر تعداد دلخواه.
• ضرب شدن ضرایب به هر شکل مورد نظر کاربر.
• امكان اعمال ضریب در مقدار و یا بهای ‌واحد.
• امکان اعمال ضرایب مختلف به بخش‌های مختلف.
• اعمال ضریب بر روی یك ردیف‌،یک فصل، یك رشته و یا كل پروژه.
• امکان مقایسه ضرایب برآورد با ضرایب صورت‌وضعیت در هر پروژه.
• بانك اطلاعاتی مستندات مقادیر مصالح مصرفی مشمول حمل.
• نمایش مراجع مـورد استفـاده برای ‌محاسبه مقادیر مصالح مصرفی.
• اضافه کردن ردیف‌های مربوط به حمل به صورت‌وضعیت.
• روش‌های محاسبه مقادیر مصالح مصرفی برای فهرست‌های بهای سال‌های مختلف.
• تفكیك مسافت در جاده‌های‌ آسفالتی، خاكی یا شنی با هر ضریب دلخواه
• امكان انتخاب هر نوع مسیر برای مسیر حمل مصالح.
• وارد کردن مسیرهای مختلف برای یک نوع کالا.
• گزارش مقادیر مصالح مصرفی و حمل مصالح و ارسال آنها به Word و Excel.
• شاخص‌های تعدیل فصلی، رشته‏‌ای و کلی برای سال‌های مختلف و قابلیت به‌‏روزآوری.
• محاسبه تعدیل با مقادیر پیمانكار، ناظر، مشاور، کارفرما، مدیریت طرح و محاسبه تعدیل برآورد.
• محاسبه مبلغ كاركرد در هر دوره (Interpolation).
• تعریف شاخص تعدیل چیست ؟ فصل برای تعدیل ردیف‌های مصالح پای‏كار.
• محاسبه تعدیل با واردكردن جمع فصل‌ها.
• محاسبه تعدیل با شاخص‏‌های میانگین برای دوره تاخیر غیرمجاز.
• امكان تغییر درصد و تعداد اعشار ضریب تعدیل.
• تعریف سال و دوره علی‏‌ا‌لحساب برای شاخص دوره‏‌های اعلام نشده.
• امکان تعریف شاخص جدید برای فصل‌ها و رشته‌های جدید.
• محاسبه شاخص‌ها در زمان تاخیر غیرمجاز یک پروژه یا زیر پروژه.
• امكان انتقال محاسبات تعدیل به Excel و Word.
• انتقال شاخص‌های یك پروژه به پروژه دیگر.

جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره 09053568063 کارشناس بخش فروش ویندوز تماس حاصل فرمایید.

تعدیل چیست؟

همینطور که در تصویر هم مشاهده می کنید پروژه ای که نیاز به تعدیل دارد مانند ترازویی است که تعادلش برهم خورده است و نیاز دارد که قسمتی از ترازو که پایین تر قرار دارد به سمت بالا به نحوی حرکت کند و دو کفه ترازو مساوی شود و ترازو به تعادل برسد. به این به تعادل رسیدن تعدیل گفته می شود.

ابتدا میخواهم سر فصل های این مطلب را به شما بگویم و به مرور این مطلب را کامل کنم و در همین یک پست با همه قسمت های تعدیل آشنا شویم و نحوه محاسبه آن را به دست بیاوریم.

فهرست مطالب این پست

• تعدیل چیست؟
• تعدیل آحاد بها
• بخشنامه تعدیل
• شاخص های تعدیل

تعدیل چیست؟

همانطور که در بالا نیز گفته شد در پاسخ به سوال تعدیل چیست؟ میتوانیم بگوییم تعدیل یعنی به عدالت نزدیک کردن یا به تعادل رساندن.

در پروژه های عمرانی بالاخص در کشور ما پیش می آید که به دلیل تورم پیمانکاران نمی توانند با همان قیمت اولیه که در قرارداد ذکر شده است کار را انجام دهند و به پایان برسانند، یا باید از سود خود کم کنند و در حالتی نیز ممکن است پروژه را با ضرر ادامه دهند و به دلیل افزایش قیمت های زیاد (گاهی دو برابر شدن قیمت ها در فاصله چند ماه) ضرر زیادی مخصوصا به پیمانکاران وارد می شود. ما فقط در مورد پیمانکاران نباید حرف بزنیم گاهی هم ممکن است قیمت ها کاهش یابد و کارفرما بتواند کار را با قیمت پایین تری انجام دهد پس دلیلی ندارد با قیمت بالا پروژه ادامه پیدا کند در اینجا هم به اصطلاح تعادل قرارداد اولیه بین پیمانکار و کارفرما به هم خورده است و نیاز است که پروژه تعدیل شود و به تعادل بازگردد.

برای آشنایی با قرارداد های پیمانکاری اینجا

و برای آشنایی با انواع قرارداد به مقاله مربوط به آن بروید. اینجا

تعدیل آحاد بها

از سالهای ابتدایی که فهرست بها مبنای قیمت دهی و انجام پروژه های عمرانی قرار گرفت و بالا و پایین شدن قیمت ها و این تلاطم و برهم خوردن تعادل پیش آمده باعث شد نیاز به تعدیل احساس شود. در سال 59 و ابتدا نحوه محاسبه تعدیل را در شرایط عمومی پیمان مربوط به همان سال قرار دادند و پس از گذشت چندین سال استفاده از آن نحوه محاسبه تعدیل در بخشنامه جداگانه ای قرار گرفت و پروژه های فهرست بهایی در دستورالعمل جداگانه ای به نام بخشنامه تعدیل نحوه محاسبه تعدیل را مشخص کردند و در دفترچه ای به صورت جداگانه نحوه محاسبه تعدیل را با حل مثال تشریح کردند. این کار را چه کسی انجام داد؟ سازمان برنامه و بودجه

اگر علاقه مند هستید در مورد سازمان برنامه و بودجه و وظایف و تغییر اسم هایی که در است سال ها داشته به این مقاله مراجعه کنید

برای دانلود بخشنامه تعدیل اینجا کلیک کنید

برای دانلود دستورالعمل نحوه محاسبه تعدیل سازمان برنامه و بودجه اینجا کلیک کنید

بخشنامه تعدیل

دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها به شماره بخشنامه 101/173073 که به تصویب شورای عالی فنی رسیده است و از نوع گروه اول (لازم الاجرا) می باشد، در مورخ 1382/09/15 به دستگاه های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران ابلاغ شد تا برای کارهایی که پس از این بخشنامه مبادرت به اخذ پیشنهاد قیمت، به روش مناقصه ای یا ترک تشریفات مناقصه دریافت می کنند، ملاک عمل قرار دهند.

این بخشنامه جایگزین بخشنامه قدیمی آن که در سال 1370 ارائه شده بود استفاده می شود. برای دانلود بخشنامه سال 1370 اینجا کلیک کنید

روش تعدیل

سازمان برنامه و بودجه برای بخشنامه تعدیل منتشر شده خود دستور العملی تحت عنوان نشریه شماره 289 منتشر کرد که در آن به نحوه انجام و نوشتن صورت وضعیت تعدیل می پردازد و با آوردن مثال هایی سعی کرده است تمام جزئیات مربوط به تعدیل آحاد بها را توضیح دهد

برای دانلود نشریه شماره 289 راهنمای روش محاسبه تعدیل آحاد بهای پیمان شاخص تعدیل چیست ؟ سال انتشار 1383 اینجا کلیک کنید.

شاخص های تعدیل

در این قسمت به طور خلاصه به بیان اینکه شاخص تعدیل و از کجا می توان شاخص های تعدیل را برای محاسبه به دست آورد می پردازیم و در مقاله ای جداگانه به همه قسمت ها و روند تغییرات این شاخص ها می پردازیم.

برای دانلود شاخص های تعدیل به سایت سازمان برنامه و بودجه مراجعه کنید و همچنین از مقاله مربوط به شاخص های قطعی تعدیل 99 میتونید شاخص های قطعی سال 99 را دانلود کنید.

به روز رسانی 1400/09/30

با انتشار اولین شاخص های قطعی تعدیل سال 1400 مرتبط با نیمه اول سال 1400 مطلبی با عنوان شاخص های قطعی تعدیل 1400 منتشر کرده ایم که می توایند به مطلب شاخص تعدیل 1400 سر بزنید و آن را ملاحظه کنید.

این شاخص ها در تاریخ بیست و نه آذر ماه سال 1400 شاخص های تعدیل مربوط به نیمه اول سال 1400 سه ماهه اول و دوم، منتشر شد. مطلبی مرتبط با آن ایجاد کردیم که میتوانید در این لینک ملاحظه کنید.

همچنین برای دانلود شاخص های قطعی تعدیل نیمه اول سال 1400 می توانید به مطلب شاخص های قطعی تعدیل مربوط به نیمه اول 1400 سر بزنید.

این مقاله در حال کامل شدن است و همه قسمت های روش تعدیل در این مقاله قرار خواهد گرفت.

این نوشته در تعدیل ارسال شده و با بخشنامه تعدیل، تعدیل، تعدیل چیست؟، روش محاسبه تعدیل، شاخص تعدیل برچسب گذاری شده است.

تعدیل نرخ پیمان در قراردادهای پیمانکاری

تعدیل نرخ پیمان در قراردادهای پیمانکاری بر چه مبنایی تعیین میشود؟

در بعضی از پیمانها ممکن است،تعدیل نرخ پیمان در محل تعیین شده در ماده۲۹ شرایط خصوصی ،قید شود. چنانچه مقدار آن در ماده مزبور درج شود، صورت وضعیت تعدیل از طرف پیمانکار تهیه و به کارفرما تقدیم می شود.تا دریافتهای پیمانکار براساس شاخص تعدیل اعلام شده از سوی سازمان برنامه و بودجه ،هم بها و برابر شود.این شاخص ها هر سه ماه یکبار از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام میشود.و بیشتر با استفاده از مبانی قیمتهای مواد و مصالح ، دستمزد و ماشین آلات تعیین میشود.

نحوه محاسبه تعدیل در قرارداد های پیمانکاری

اگر نرخ پیمان مشمول تعدیل آحاد بها باشد ابتدا قیمت های جدید به مبنای نرخ پیمان تبدیل می شود. و سپس ملاک محاسبه قرار می گیرد.

لذا ابتدا باید تعدیل اعمال شود تا مبلغ اولیه بر همان مبنا افزایش یابد.آنگاه ۲۵ درصد افزایش در قیمت های جدید لحاظ گردد. وقتی مقادیر کارها در پیمان افزایش میابد مسلماً مبلغ اولیه پیمان نیز افزایش پیدا میکند.

طریق محاسبه افزایش مبلغ پیمان و تعیین اجرت اضافی پیمانکار نسبت به کارهای اضافی

جهت محاسبه افزایش مبلغ پیمان و تعیین اجرت اضافی پیمانکار نسبت به کارهای اضافی به دوطریق میتوان اقدام نمود:

برای کارهای جدید در فهرست بها و مقادیرمنضم به پیمان قیمت و مقدار پیش بینی شده است.در این صورت بر همان اساس قیمت کارهای اضافی محاسبه و به پیمانکار پرداخت می شود .

برای آنها قیمت و مقدار پیش بینی نشده باشد .در اینصورت پیمانکار باید قیمت پیشنهادی خود را برای اجرای کارهای یاد شده همراه با تجزیه قیمت به مهندس مشاور تسلیم کند.
قیمتی که با توافق پیمانکار و مهندس مشاور تعیین شود و به تصویب کارفرما برسد ملاک پرداخت است .

در هر حال شرایط عمومی پیمان مشخص نکرده که در صورت عدم توافق سه عامل پیمان (کارفرما، مهندس مشاور، پیمانکار) در مورد قیمت های جدید چه مکانیزمی برای حل این اختلاف دیده شده است.

مهلت پرداخت تعدیل آحاد بها

بند ب ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان مقرر می دارد:

̎در پیمانهایی که مشمول تعدیل آحاد بها هستند، پس از تائید هر صورت وضعیت موقت از سوی کارفرما پیمانکار صورت وضعیت تعدیل آحاد بها آن صورت وضعیت را براساس آخرین شاخص های اعلام شده محاسبه می نماید و به منظور بررسی و پرداخت به نحوی که در بند الف تعیین شده برای مهندس مشاور ارسال کند. ̎

اگر کارفرما صورت وضعیت تعدیل آحاد بها پیمانکار را پرداخت نکند چه ضمانت اجرایی در پیمان تعیین شده است؟

تبصره بند (ب) دراین باره می گوید:

̎اگر به دلیلی غیر از قصور پیمانکار، تعدیل کارکردهای هرنیمه ازسال پس از سپری شدن سه ماه از آن نیمه سال، با شاخص های قطعی، پرداخت نشود، طبق بند ۹ ماده ۳۰ عمل خواهد شد. ̎

ملاحظه می شود که تنها جزای عدم پرداخت صورت وضعیت آحاد بهای پیمانکار، تمدید مدت پیمان است .و این ضمانت اجرایی نمی تواند منصفانه باشد. توقف انجام کار توسط پیمانکار، جز تفویت منافع او و ورود خسارت به وی هیچ تأثیری نخواهد داشت.

تعدیل فهرست‌بها و بخشنامه تعدیل

تعاریف زیر به واژه‌ها و اصطلاحاتی اختصاص دارد که در این دستورالعمل مورداستفاده قرار می‌گیرند.

• هریک از سه‌ماهه‌های منتهی به خرداد, شهریور, آذر یا اسفند.

• عددی که متوسط تغییرات قیمت هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد. این شاخص‌ها طی بخشنامه‌هایی توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی منتشر می‌شود. شاخص‌ها بعضاً به‌صورت قطعی و بعضاً به‌صورت موقت تهیه می‌شوند.

دوره پایه:

• دوره‌ای که تمامی شاخص‌های مربوط به آن عدد ۱۰۰ است.

شاخص گروهی (فصلی):

• عددی که متوسط تغییرات قیمت‌های واحد اقلام یک‌فصل از فهرست‌بهای واحد پایه در هر دوره را، نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد.

شاخص رشته‌ای:

• عددی که متوسط قیمت‌های واحد اقلام یک‌رشته از فهرست‌بهای واحد پایه در هر دوره را، نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد.

شاخص کلی:

• عددی که متوسط تغییرات قیمت‌های واحد اقلام تمامی فهرست‌های واحد پایه در هر دوره را, نسبت به دوره پایه, نشان می‌دهد.

شاخص مبنای پیمان

• این شاخص برای پیمان‌هایی که با مناقصه و بدون مناقصه واگذار می‌شوند به شرح زیر تعریف می‌شوند.
• شاخص مبنای پیمان برای برگزاری مناقصه: یک دوره سه‌ماهه قبل از دوره سه‌ماهه‌ای که آخرین روز مهلت تعیین‌شده متوسط کارفرما برای تسلیم پیشنهاد قیمت پیمانکار در آن واقع‌شده است. فرض کنید آخرین روز مهلت تسلیم پیشنهاد قیمت در اسناد، ۲۲ بهمن ۱۳۹۵ مشخص‌شده باشد، در این صورت شاخص مبنای پیمان، شاخص سه‌ماهه سوم سال ۹۵ خواهد بود.

شاخص مبنای پیمان برای ترک مناقصه:

• یک دوره سه‌ماهه قبل از دوره سه‌ماهه‌ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار به‌صورت کتبی تسلیم کارفرما شده است. در این شرایط تاریخ و روز خاصی برای تسلیم پیشنهاد قیمت مشخص نشده است و امکان دارد طی چندین مرحله مذاکره بین پیمانکار و کارفرما چندین نوع قیمت پیشنهادی توسط پیمانکار ارائه شود. درنهایت پیشنهاد قیمتی که منجر به عقد قرارداد شود ملاک خواهد بود. فرض کنید پیمانکار در ۳۱ شهریور ۹۵ آخرین پیشنهاد قیمت خود را ارائه کرده است و طبق این پیشنهاد قراردادی به امضاء طرفین رسیده است، شاخص مبنای این پیمان شاخص سه‌ماهه دوم سال ۹۵ خواهد بود.

شاخص دوره انجام کار:

• شاخص دوره انجام عملیات اجرایی, مربوط به آن دوره. فرض کنید مدت‌زمان اجرای پروژه‌ای ۳۰ ماه شمسی باشد و تاریخ شرع پروژه ۱۵ بهمن ۹۴ باشد. شاخص کدرهایی که از ابتدای پروژه تا انتهای سال ۹۴ انجام شود، شاخص سه‌ماهه چهارم سال ۹۴ خواهد بود.

کارکرد دوره:

مبلغ کارهای انجام‌شده طی آن دوره, شامل عملیات اجرایی, مصالح پای‌کار و هزینه تجهیز یا برچیدن کارگاه. به‌عبارت‌دیگر صورت مبلغ تائید شده صورت‌وضعیت‌های هر سه‌ماهه، کارکرد آن سه‌ماهه خواهد بود.

ضریب تعدیل چیست :

ضریب تعدیل ضریبی که از تقسیم شاخص دوره کارکرد به شاخص مبنای پیمان منهای یک به دست می‌آید. این شاخص در برخی موارد در ۰/۹۵ در برخی موارد در ۱ و در برخی موارد نیز در ۱/۰۵ ضرب می‌شود. این موارد در بخش‌های بعدی توضیح داده خواهد شاخص تعدیل چیست ؟ شد.

کاره‌ای جدید:

• کدرهایی که پس از انعقاد پیمان، در حین عملیات و در چارچوب موضوع پیمان به پیمانکار ابلاغ می‌شود و برای آن‌ها قیمت و مقدار در فهرست‌بهای منضم به پیمان، پیش‌بینی نشده است. کار جدید با کار اضافی تفاوت دارد. کار اضافی نیز پس از انعقاد پیمان ابلاغ می‌شود ولی این مارها در فهرست‌بهای منضم قیمت منظور شده است.

تأخیر مجاز:

آن بخش از تطویل مدت پیمان که خارج از قصور پیمانکار باشد. از این تاخیرات می‌توان تأخیر در اجرای پروژه به دلیل نامناسب بودن شرایط آب و هوایی، تأخیر کارفرما در پرداخت مطالبات پیمانکار و … را نام برد. همواره باید برای اثبات مجاز بودن تاخیرات مستندات کافی تهیه شود. این مستندات باید به تائید کارفرکا و نظارت رسیده باشد.

تأخیر غیرمجاز:

• آن بخش از تطویل مدت پیمان که ناشی از قصور پیمانکار باشد. تاخیراتی که مستندات مجاز بودن آن‌ها موجود نباشد نیز غیرمجاز محسوب خواهند شد.

مدت پیمان:

• مدت اولیه پمان بعلاوه مدت‌زمان مربوط به تاخیرات مجاز پیمانکار. مدت اولیه پیمان در پیمان ذکر شده است و مدت‌زمان تاخیرات مجاز نیز با توجه به مستندات ارائه‌شده توسط پیمانکار بدست می‌آید.
• مبلغ کارکرد صورت‌وضعیت: تفاوت مبلغ صورت‌وضعیت موردنظر با صورت‌وضعیت قبلی. این کارکرد باید برای هر فصل از فهرست‌های منضم به پیمان محاسبه شود.

انتخاب نوع شاخص برای محاسبه تعدیل فهرست‌بها

• برای انتخاب نوع شاخص محاسبه تعدیل، با توجه به نوع قرارداد و فهرست‌بهای منضم به آن، دو حالت کلی پیش خواهد آمد.

1. پیمان‌های داری فهرست‌بهای واحد پایه
2. پیمان‌های فاقد فهرست‌بهای واحد پایه

برای پیمان‌هایی که بر اساس قیمتهای واحد پایه منعقد شده‌اند، شاخص محاسبه تعدیل برای موارد اشاره شده به‌صورت زیر انتخاب می‌شود.

مبلغ کارکرد:

• مبلغ کارکرد، با شاخص‌های گروهی (فصلی) فهرست‌بهای واحد پایه مربوط تعدیل می‌شود.

مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه:

مبلغ تجهیر و برچیدن کارگاه، با شاخص کلی تعدیل می‌شود.

مبلغ مصالح پای‌کار:

• مبلغ مصالح پای‌کار در هر فهرست پایه، با شاخص گروهی (فصلی) تعدیل می‌شود.
• مبالغ مصالح پای‌کار مربوط به سیمان، شن و ماسه با شاخص‌های گروهی فصل (بتن درجا) در فهرست مربوط تعدیل می‌شود.
• در موارد خاص مانند کم بودن مبلغ برآورد و یا غیر قابل تفکیک بودن اقلام کار به فصول فهرست‌بها برای استفاده از شاخص‌های گروهی، بنا به تشخیص دستگاه اجرایی، می‌توان به جای شاخص گروهی از شاخص یا شاخص‌های رشته‌ای مربوط استفاده کرد، در این صورت باید مراتب با تعیین رشته‌های مربوط، در اسناد و مدارک مناقصه و پیمان درج شود. در غیر این صورت در تمام حالات برای محاسبه تعدیل از شاخص‌های گروهی برای اقلام کار و کلی برای تجهیز و برچیدن کارگاه، استفاده خواهد شد.

اقلام ستاره دار:

• ردیف های غیر پایه (اقلام ستاره دار) که برای آن‌ها قیمت پایه تهیه نشده است، مشابه سایر ردیف‌های فصل مربوط تعدیل می‌شوند. قیمت این ردیف‌ها باید هنگام تهیه برآورد، مطابق دستورالعمل مربوط تعیین و تصویب شود.

کاره‌ای جدید:

• قیمت کاره‌ای جدید در زمان اجرا تعیین می‌شود، لذا این قیمت شامل تعدیل نمی‌شود. ولی جدا کردن این مارها از فصول در زمان محاسبه تعدیل دیگر کاراهای پیمان کار دشواری است. لذا اگر پیمان دارای تعدیل باشد، در زمان تعیین قیمت کاره‌ای جدید، آن را با تعدیل معکوس به سه‌ماهه مبنای پروژه برمی‌گردانند. این تعدیل معکوس با شاخص گروهی فصل مربوط انجام می‌گردد. به‌عبارت‌دیگر کار جدید پس از تعدیل معکوس، همانند دیگر کاره‌ای پیمان خواهد بود و شاخص مبنای آن، شاخص مبنای پیمان و شاخص دوره کارکرد آن نیز شاخص گروهیِ دوره سه‌ماهه‌ای است که بر اساس قیمت‌های آن دوره، قیمت کار جدید تعیین و تصویب شده است.
• در کدرهایی که بنا به عللی از قبیل شرایط ویژه، طبیعت و نوع کار، استفاده مستقیم از شاخص فهرست‌های پایه و یا روش تعدیل این دستورالعمل مناسب نیست، دستگاه اجرایی باید قبل از واگذاری کار، روش موردنظر برای تعدیل قیمت این نوع مارها را، طی گزارش توجیهی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (دبیرخانه شورای عالی فنی) پیشنهاد کند تا پس از تصویب شواری عالی فنی، ملاک عمل قرار گیرد.

برای پیمان‌هایی که فهرست‌بهای واحد پایه برای آن‌ها ابلاغ نشده است، شاخص محاسبه تعدیل برای موارد اشاره شده به‌صورت زیر انتخاب می‌شود.

نوشتن صورت وضعیت تعدیل

سلام دوستان در کشور ما با توجه به آنکه متغیر تورم تاثیر زیادی در پروژه ها دارد اکثر پیمان ها دارای تعدیل هستند یا به اصطلاح تعدیل پذیر هستند بجز معدودی از پیمان ها که دارای دوره ی انجام کار های بسیار اندک مخصوصا قرار داد های خرید تجهیزات که در مدت زمان کمی میبایست تجهیزات مورد اشاره در پیمان تهیه گردد.شما برای تهیه تعدیل پیمان به بخشنامه ی دستورالعمل نحوه ی تعدیل آحادبهای پیمان ها ،شاخص های تعدیل آحاد بها نیاز دارید .همونطور که میدونید تمامی بخشنامه های مربوط به نظام فنی اجرایی سازمان برنامه و بودجه از جمله شاخص های تعدیل آحاد بها رومیتونید از این لینک تهیه کنید .برای پیدا کردن آخرین شاخص ها یا شاخص سه ماهه مورد نظر کافیه داخل عنوان چیزی که میخواین را بنوینسید و بر اون اساس فیلتر کنید.خوب بریم سراغ نوشتن صورت وضعیت تعدیل آحاد بها.

صورت وضعیت(ابلاغی)،شاخص پایه و شاخص دوره انجام کار

خب هر چی لازم داریم برای نوشتن تعدیل رو در عنوان گفتم .شما به همراه هر صورت وضعیت بایدصورت وضعیت تعدیل رو هم بنویسید .حالا ممکنه وایسید چند تا صورت وضعیت ابلاغ بشه بعد همه رو با هم طی یک صورت وضعیت تعدیل بنویسید اما به هر حال داخل هر صورت وضعیت تعدیل به ازای هر صورت وضعیت،میبایست محاسبات تعدیل انجام شده باشد.این چیزی که عرفه اما بعضی کارفرمایان نوشتن صورت وضعیت تعدیل را بر اساس دوره هایی که شاخص میاد هم قبول میکنند.اما برای اینکه بتونین اینکارو بکنین باید
در کارگاه دفتر فنی منظمی داشته باشید که آخر هر ماه برابر با ماده 37 شرایط عمومی پیمان صورت وضعیت تهیه شود.(اینکه هر ماه صورت وضعیت تهیه شود هم اینجا بدرد میخوره هم در تهیه لایحه تاخیرات که بعدا بهش میپردازم)همچنین صورت وضعیت ها باید ابلاغ شده توسط کارفرما باشد.

اول میریم شاخص پایه رو پیدا میکنیم .برای پیمان های واگذار شده تحت مناقصه یک دوره(سه ماهه) قبل از آخرین مهلت پیشنهاد قیمت و برای ترک تشریفات یک دوره(سه ماهه) قبل از تسلیم پیشنهاد نهایی پیمانکار به کارفرما میشه.از اونجا که در تابستان 97 و 99 شاخص ها با توجه به تغییرات سریع متغیر قیمت به صورت ماهانه منتشر شده و سه صورت سه ماهه بیان نشده است پیمانکار باید قیمت های شرکت در مناقصه را بر اساس دوره سه ماهه قبل از تاریخ پیشناد قیمت بدهد برای مثال درصورتی که آخرین مهلت پیشنهاد قیمت اول مهر ماه 99 است پیمانکار میبایست قیمت های اسناد شرکت در مناقصه را بر اساس میانگین قیمت های تیر ماه داده باشد .این موضوع به صراحت در بخشنامه شاخص تعدیل سه ماهه اول و دوم 97 آورده شده اما در بخشنامه شاخص سال 99 آورده نشده است.

بند 6 بخشنامه شاخص های قطعی نیمه اول سال 97

شاخص تجهیز و برچیدن کارگاه هم در تمامی بخشنامه های تعدیل آمده میانگین شاخص رشته ای ابنیه با رشته ای که بیشترین مبلغ را در پیمان دارد.

شاخص مصالح پای کار هم بر اساس فصل مربوطه هست فقط باید شن و ماسه و سیمان هم با شاخص بتن درجا محاسبه شود.

شاخص دوره انجام کار هم اسمش روشه ولی یک نکته ای پیش میاد .همیشه پیمانکاران تعدیل را بر اساس دوره ی صورت وضعیت مینویسند و مشاوران و کارفرمایان هم بر همون اساس چک میکنند.اما خیلی وقت ها پیش میاد که دوره انجام کار با دوره صورت وضعیت یکی نیست.این موضوع در صورت جلسات مشهوده و دلایل مختلفی از قبیل عدم ابلاغ یا نوشته شدن صورت جلسات یا بعضی شیطنت ها دارد .این موضوع در شاخص با دوره های یک ماهه که تغییرات وسیعی هم طی یک ماه دارند بیشتر نمود پیدا میکند که توسط مشاور و کارفرما از طریق بررسی گزارشات روزانه و صورت جلسات و دستورکارها قابل رصد هست.

نقش لایحه تاخیرات در محاسبات تعدیل

شاخص دوره انجام کار در مدت اولیه پیمان و مدت های مجاز شده بر اساس لایحه تاخیرات دقیقا برابر با شاخص زمان اجرای کار(معمولا دوره صورت وضعیت)است و در زمان رسیدگی به لایحه تاخیرات این شاخص فیریز میشه و افزایش پیدا نمیکنه در زمان تاخیرا غیر مجاز میانگین شاخص های زمان تاخیرات مجاز در نظر گرفته میشود.

ضریب تعدیل

فرمول ضریب تعدیل هست=

محاسبه ضریب تعدیل

اول اینکه باید ضریب تعدیل محاسبه شده حتما تا سه رقم اعشار گرد شود .

در مورد ضریب 0.95 هم تا وقتی پیمان تحویل موقت نشود این ضریب همان 0.95 باقی میماند .بعد از تحویل موقت کارگاه اگر پیمان در مدت اولیه پیمان باشد ضریب به یک تبدیل میشود و اگر در مدت مجاز(مدت اولیه + مدت مجاز تایید شده در لایحه تاخیرات)باشد ضریب به 0.975 تبدیل میشود .

لذا در صورتی که تا زمان تحویل موقت لایحه تاخیرات بررسی نشده باشد یا در تاخیرات غیر مجاز به سر ببریم این ضریب 0.95 باقی میماند.

همچنین در صورت وضعیت قطعی در صورتی که در مدت مجاز پیمان تمام شده باشد این ضریب به یک تبدیل میشود.در صورتی که پیمان خاتمه(ماده 48) یا فسخ (ماده 46)شده باشد و یا در زمان غیر مجاز به اتمام رسیده باشد ضریب یک نخواهد شد.

استفساریه سازمان در رابطه با تغییر ضریب 0.95 به یک

چند نکته

در صورت وجود آیتم قیمت جدید به این آیتم حتما میبایست ضریب تعدیل معکوس در زمان تصویت زده شده باشد.

بعضا در بخشنامه های ابلاغ شاخص های سازمان برنامه بودجه دستور العامل های جداگانه ای جهت محاسبه تعدیل داده میشود مثلا در بخشنامه شاخص های سه ماهه اول و دوم 99 گفته شده تمامی آیتم هایی که واحد آن مترمکعب کیلومتر(حمل در فصول عملیات خاکی) است میبایست با شاخص فصل حمل تعدیل داده شود.

بخشنامه شاخص سه ماهه اول و دوم 99

یا در بخشنامه شاخص سه ماهه سوم و چهارم سال 94 بیان شد در صورتی که ضریب تعدیل منفی شد ضریب بالاسری ازش کسر میشود.

بخشنامه شاخص سه ماهه سوم و چهارم 94

موارد بالا تنها در بخشنامه های شاخصی که در مقدمه آن بیان شده نافذ هست .

نکته ی دیگر هنگامی است که مبلغ تعدیل منفی میشود این اتفاق وقتی می افتد که مبلغ تایید شده صورت وضعیت فعلی کمتر از قبلی باشد در این حالت استفساریه ای از سازمان وجود دارد که می گوید صورت وضعیت ها میبایست اصلاح شود اما در عمل میتوان اینکار را با احتساب شاخص دوره کارکرد دوره ای که مثبت شده برای دوره ای که منفی شده انجام داد.برای مثال مبلغ هزار تومان در سه ماهه سوم 99 عملیات خاکی انجام شده و در سه ماهه چهارم این مقدار عملیات خاکی 0 لحاظ شده این مبلغ 100 تومان منفی را در صورت وضعیت تعدیل دوره کارکرد سه ماهه چهارم میتوان با شاخص فصل سه ماهه سوم محاسه کرد و در این صورت عملا تعدیلی بابت عملیات خاکی لحاظ نشده(آنچه در صورت وضعیت تعدیل قبلی مثبت شده به همان مقدار منفی شده است)

استفساریه کارکرد منفی

استفاده از نرم افزار جهت تهیه صورت وضعیت تعدیل

از همان نرم افزار هایی که جهت تهیه صورت وضعیت ها استفاده میشود (تدبیر،تدکار،تکسا)جهت تهیه صورت وضعیت تعدیل نیز استفاده میشود.رویه تهیه تعدیل در نرم افزار ها به این شکل است که میبایست کلیه اطلاعات پیمان به همراه برآورد قرار داد اولیه و تمامی صورت وضعیت ها در نرم افزار ها وارد شود .سپس با کلیلک بر روی گزینه تعدیل ،صورت وضعیت به صورت اتوماتیک تهیه میشود.

تهیه صورت وضعیت تعدیل در نرم افزار تدبیر

اما متاسفانه این نرم افزار ها بسیاری از نکاتی که اینجا بیان شد را رعایت نمیکنند و حتی شاخص بعضی فصل ها را اشتباه وارد میکنند.همچنین در وارد کردن مبالغ قیمت جدید و مصالح پای کارد رویه های خودشون رو دارند.

لذا بهتری کار آماده کردن یک اکسل دینامیک هست که به صورت اومات شاخص ها را فراخوانی یا محاسبه کند که با اندکی دانش اکسل میتوان این اکسل را ساخت.

سخن پایانی

سعی کردم نکاتی که تو بخشنامه بهش اشاره نشده را بیان کنم .اگر سوال یا نکته ای بود ممنون میشم کامنت بزارین یا در لینکدین باهام ارتباط برقرار کنید.