آشنایی با بازار فرابورس

بورس چیست؟

اگر سرمایه کم یا درشتی دارید و طبق توصیه دوستان و آشنایان یا شنیده‌های خود، تصمیم گرفته‌اید در بورس ایران سرمایه‌گذاری کنید ، احتمالا پیش از هر چیزی درباره ماهیت بورس و شرایط ورود به آن، سوالاتی دارید. بورس چیست و سرمایه گذاری در آشنایی با بازار فرابورس آن چه شرایطی دارد؟ در ادامه با تعریف بازار بورس و انواع آن آشنا خواهید شد و مهمترین سوالات در خصوص بازار بورس را پاسخ می‌دهیم.

تاریخچه پیدایش بورس در جهان

چیزی که باعث شد بازار بورس برای نخستین بار در سطح جهانی شکل بگیرد، تقسیم کردن سود و زیان یک کسب و کار میان شرکای آن بود. به این صورت، فعالیت‌های آن کسب و کار شکل عمومی‌تری پیدا کرده و هر آن چه عایدی یا زیان‌دهی داشت، بین شرکا تقسیم می‌گردید. این شکل از اقتصاد، باعث می‌شد تا رشد سازمانی بهتری ایجاد شده و زمینه فعالیت برای کسب‌وکارها گسترده‌تر گردد .

جالب است بدانید که بورس برای اولین بار در کشور بلژیک متولد شد و زمان نخستین پیدایش آن به قرن 15 میلادی باز می‌گردد. محل نخستین تجمع بورسی نیز مقابل ملک واندر بورس، یکی از اشراف بلژیکی بود آشنایی با بازار فرابورس و همان‌طور که می‌بینید واژه بورس، نام خود را از این شخص گرفته است. در ابتدا، معاملات بسیار نامنظم و بدون ضابطه بود و افراد با تجمع در این مکان به خرید و فروش می‌پرداختند، اما رفته رفته بورس قرن پانزدهمی شکل جدی‌تری به خود گرفته و ورود به آن نیز ضابطه‌مند شد .

تاریخچه پیدایش بورس در ایران

اما بهتر است بدانید بورس ایران چیست و از چه زمانی آغاز به کار کرده است؟ تاریخ تاسیس بورس در ایران به سال 1315 هجری شمسی باز می‌گردد، یعنی زمانی که ران لوترفلند بلژیکی اساس و پایه این بازار را در ایران بنا نهاد. البته پس از آن جنگ جهانی دوم، پیش‌آمد و تحولات و تنش‌های داخلی کشور اجازه نداد تا این نوزاد تازه متولد شده، جان بگیرد. ماجرای بورس ایران به 25 سال بعد موکول شد و در سال 1341، حضور چند جانبه وزارت بازرگانی، بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، وزارت دارایی و. اساسنامه نخستین بازار بورس ایران تشکیل شده و تنظیم گردید. باز هم بلژیکی ها برای راه اندازی بازار بورس ایران، به کمک درآمده و در سال 1345 هجری شمسی، به صورت رسمی و قانونی بورس اوراق بهادار ایران تاسیس گردید. نخستین معامله و شروع فعالیت به تاریخ 15 بهمن سال 1346 هجری شمسی انجام پذیرفت، این معامله بورسی نیز روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی بود .

از آن زمان تا به امروز شکل فعالیت شرکت‌های حاضر در بورس و نیز فعالیت تالار بورس و سهامداران آن، متحول شده و به ویژه طی چند سال اخیر شکل پیشرفته‌تری را به خود گرفته است. روز به روز فعالیت در بورس ساده‌تر شده و افراد با سهولت بیشتری قادر به انجام معاملات روزمره در این بازار آشنایی با بازار فرابورس گسترده و هیجان‌انگیز هستند .

با این حساب برای ورود به این بازار می‌دانید که به یک سازمان دارای عقبه سنگین و کاملا تاریخی، منطبق بر شرع و قانون جمهوری اسلامی ایران قدم می‌گذارید. قوانین و مقررات این بازار با جزئیات در سایت سازمان بورس اوراق بهادار www.seo.ir قابل مشاهده و پیگیری است .

تعریف بازار بورس

بازار به جایی گفته می‌شود که در بستری فیزیکی یا اینترنتی، خرید و فروش یا اصطلاحا معاملات صورت می‌گیرد. در بازار بورس (Stock Market) بستری فراهم شده است که خریداران و فروشندگان، کالا، سهم یا ارز آشنایی با بازار فرابورس را معامله کنند.

بازار بورس در زمان‌های مختلف، شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند. ممکن است گاهی اوقات روندی نزولی در پیش بگیرد که اصطلاحا به آن بازار خرسی می‌گویند و اگر روند بازار صعودی باشد به آن بازار گاوی خواهند گفت.

انواع بازار بورس

تصور عموم از بازار بورس، همان بازار بورس اصلی است؛ اما لازم به ذکر است که چندین نوع بازار بورسی وجود دارد که در زیر به معرفی آن‌ها می‌پردازیم .

بازار بورس اوراق بهادار

بازار بورس اوراق بهادار تهران، همان بازار مادر بورس است که در آن اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف به خرید و فروش گذاشته میشود و سهامدارانی حقیقی و حقوقی در آن حضور دارند. در بازار بورس اوراق بهادار، دو گروه از مردم به منظور تامین منافع یکیدیگر و بر اساس قوانینی، دست به معامله می‌زنند.

بازار فرابورس ایران

بازار فرابورس ایران، پس از بازار بورس اوراق بهادار تهران شکل گرفته است و یک نمونه کپی شده از این بازار با شرایطی ساده‌تر و زمینه عملکرد بهتر به نظر می‌رسد. اگر چه این بازار نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد، اما قوانین آن کمتر سختگیرانه بوده و شرکت ها برای ورود به آن و ارائه سهام خود، مراحل ساده تری را پشت سر می‌گذارند .

بورس کالای ایران

بورس کالای ایران نیز طبق نامگذاری آن محل خرید و فروش کالا و معاملات بر پایه آن است. در این بورس به طور معمولات فلزات ارزشمند، محصولات پتروشیمی و کشاورزی و . معامله می‌شوند. این بورس نیز از بازارهای پویای کشور به شمار می‌رود .

بورس انرژی ایران

بورس انرژی، نوپاترین بازار بورس در کشور ما است که معاملات انواع انرژی از جمله برق، محصولات شیمیایی و پتروشیمی در آن صورت می‌گیرد .

بورس ارز

همان طور که می توان از نام آن حدس زد، بازار بورس ارز، بازاری جهانی است که در آن معاملات ارزی و جا به جایی میان ارزها صورت می‌گیرد و با توجه به نرخ ارز، باید انتظار داشته باشیم که اعداد و ارقام بزرگی جا به جا شود. بزرگترین اعضای بازار بورس ارز، بانک ها و موسسات مالی هستند ولی نمی توان شرکت ها و یا حتی مردم عادی را از این دایره بیرون دانست. البته لازم به ذکر است که این بورس در حال حاضر در این فعال نیست.

ساعت کاری بازار بورس

ساعت کار بازار بورس ایران از شنبه تا چهارشنبه از 8:45 صبح تا 12:30 ظهر است. بازار بورس ایران در روزهای پنجشنبه و جمعه و همچنین تعطیلات رسمی که در تقویم آورده شدند، تعطیل است. همچنین لازم به ذکر است که ساعت ثبت سفارش در سال 1400، 8:45 صبح است.

تعداد شرکتها و سهامداران در بازار سهام

در سال 1400 تعداد افرادی که دارای کد بورسی هستند به بیش از 55 میلیون نفر رسید که در مقابل جمعیت 85 میلیون نفری ایران، رقم بالایی به حساب می‌آید.

تفاوت بازار پول و بازار سرمایه چیست؟

• بازار پول به بازار حاکم معاملات پولی و نقدی یا بر پایه دارایی‌هایی که نقد‌شوندگی کوتاه مدت دارند، اطلاق می گردد. ریسک در این بازار بسیار محدود و کوچک بوده و سرعت نقد شدن دارایی بسیار بالا است. (به طور معمول نقدشوندگی و رسیدن به سود تعریف شده در این بازار باید کمتر از 1 سال باشد)

1. اسناد خزانه از جمله ابزار معاملاتی بازار پول هستند که به وسیله دولت ارائه شده و تاریخ سررسید آن‌ها کمتر از 1 سال است. به علاوه خرید این اسناد و فروش به وقت سررسید آن‌ها، نیز از ریسک بسیار کمی برخوردار است .
2. پذیره‌نویسی بانکی نوعی دیگر از معاملات در بازار پول است. پذیره نویسی به واقع واسطه گری بانک با ارائه پذیرش بانکی است که بین دو سوی معامله قرار گرفته و اعتبار پرداخت در ازای دریافت کالا ایجاد می کند .
3. اوراق تجاری گروه دیگری از ابزار بازار پول هستند که به شکل از پیش تعریف شده ای، سررسید آن ها کمتر از 270 روز باید باشد. این اوراق توسط شرکت های مختلف ارائه شده و به منظور تامین نقدینگی برای شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد. به صورت عرف این اوراق توسط بانک های به فروش رسیده و بازخرید و پرداخت سود آن نیز از همان طریق انجام می پذیرد .

معمولا سپرده گذاری عموم مردم در تمام انواع سرمایه‌گذاری در بازار پول است که ایرانی‌ها هم علاقه زیادی به آن دارند. این شکل از سرمایه‌گذاری کم ریسک، با سپرده کردن مبلغی پول در یک بانک یا موسسه سرمایه‌گذاری و دریافت سود ماهیانه به شرط پایداری اصل پول، صورت می‌گیرد. هیچ ریسکی در این شکل از سرمایه گذاری بانکی وجود آشنایی با بازار فرابورس ندارد، اما با کاهش نرخ سودهای بانکی، سپرده‌گذاری جذابیت سابق خود را از دست داده است و مردم به دنبال بازار سودآور دیگری برای درآمدزایی از نقدینگی خود هستند .

• در بازار سرمایه با سهام شرکت‌ها به شکل سهام عادی یا ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت روبرو هستید. در معاملات بازار سرمایهف سهامداران از شرکت‌ها و شخصیت‌های حقوقی بزرگ تا ریزترین شخصیت‌های حقیقی و مردم عادی هستند و بعد نظارتی نیز از هر دو سوی این اعضا صورت می‌گیرد. ریسک‌پذیری در بازار سرمایه به مراتب بالاتر است و اعضای این بازار در سود و زیان شرکت‌های ارائه‌دهنده سهام، شریک خواهند بود. در حالی که شکلی از سرمایه‌گذاری در بازار پول مانند سپرده‌گذاری، فارغ از سود یا زیان فعالیت اقتصادی بانک، سود ماهیانه شخص را تامین خواهد ساخت .

نکته : با تمام ریسک ورود و سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه میزان سودآوری در بازارهایی مانند بازار بورس و اوراق بهادار، بسیار بالاتر از سودی است که می توان از سپرده‌گذاری در بانک ها به دست آورد .

انواع سهام، اوراق قرضه و اوراق مشارکت

• سهام عادی: با خرید سهام عادی به یک عضو از دارندگان سهام آن شرکت تبدیل شده و در سود و زیان فعالیت اقتصادی آن شریک خواهید شد .
• سهام ممتاز: سهام ممتاز، حق و حدود مشخصی ایجاد می‌کند و دارنده آن، در این دایره تعیین شده جزو درآمد شرکت ارائه‌دهنده سهام قرار می‌گیرد .
• اوراق قرضه: با خرید اوراق قرضه، در بازه‌های زمانی تعیین شده، سود دریافت کرده و مبلغ سرمایه‌گذاری شده خود را نیز در تاریخی که از پیش تعیین شده، باز پس خواهید گرفت .
• اوراق مشارکت: با خرید اوراق مشارکت باید سودی علی الحساب دریافت کرده و سود قطعی و سرمایه اولیه خود را نیز در تاریخی که از پیش تعیین شده است، دریافت خواهید کرد. با عبور از توصیفات فوق، اکنون اگر خود را آماده و مشتاق برای ورود به بازار بورس می‌بینید، در ادامه به مراحل و نکات مهم جهت ورود به این بازار هیجان‌انگیز و در عین حال سودآور، توجه نمایید .

مزایای سرمایه‌گذاری در بورس

معمولا در بدو ورود به بازار سرمایه، برای افراد این سوال ایجاد می‌شود که مزایای بازار سرمایه چیست؟ در پاسخ به این سوال موارد زیر را مطرح می‌کنیم:

• برای ورود به بازار سهام نیاز به سرمایه زیادی ندارید و حداقل مقدار سفارش در سیستم‌های معاملاتی 500 هزار تومان است.
• در کل سودی که از بازار سرمایه می‌توان به دست آورد بسیار بیشتر از سود بانکی است ولی این امر مستلزم آموزش بورس و ریسک‌پذیری خواهد بود.
• اگر با آموزش و آشنایی کامل وارد بازار بورس شوید، ارزش داراییتان نسبت به تورم حفظ می‌شود.
• قوانین حاکم بر بازار سرمایه، باعث شده است که بستر این بازار امن و کاربردی باشد. علاوه بر این، ناظری به نام سازمان بورس و اوراق بهادار بر فعالیت‌های این بازار نظارت می‌کند.
• قابلیت نقدشوندگی در بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها بسیار بهتر است. در واقع اگر نیاز به خروج پولتان از بازار سرمایه داشته باشید، فقط طی 2 تا 3 روز کاری زمان می‌برد.

نحوه ثبت نام در بورس

با این که روند ثبت نام در بورس برای هر فردی بسیار ساده است، با این حال بعضی از افراد با این مراحل آشنا نیستند. با ثبت نام در سامانه کارگزاری اقتصاد بیدار، علاوه بر دریافت کد بورسی، در سامانه سجام ثبت نام می‌شوید و به صورت آنلاین احراز هویت انجام آشنایی با بازار فرابورس خواهد شد. مراحل ثبت نام به صورت زیر است:

1. ثبت‌نام در سامانه اقتصاد بیدار
2. احراز هویت
3. دریافت کد بورسی
4. شروع معاملات

سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس

خرید و فروش سهام به صورت مستقیم می‌تواند ریسک‌های زیادی برای معامله‌گران داشته باشد و همچنین زمان زیادی را از ایشان می‌گیرد. راهکاری که سال‌ها در دنیا برای رفع این مشکل و همچنین استفاده حداکثری از بازار بورس ارائه شده، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. سبدگردانی و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری از راهکارهای سرمایه گذاری غیر مستقیم است.

تفاوت بورس با فرابورس

ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه همواره نشان‌دهنده رشد شرکت و معرفی آنها در سطح کشور می‌باشد. شرکت‌هایی که سهامشان در بازار‌های مالی مورد داد و ستد قرار می‌گیرد از درجه اعتبار بالاتری برخوردار هستند .

بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار ازجمله اهداف شرکت‌ها محسوب می‌شود. اما این واقعیت که دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمده‌ای از شرکت‌های سهامی فعال در کشور میسر نبوده و این شرکت‌ها از مزایای بازار سرمایه محروم بوده‌اند قبل از ایجاد فرابورس مشهود بوده است .

بنابراین فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله آشنایی با بازار فرابورس ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد . مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ایست که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا otc نیز گفته می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد .

تفاوت‌های فرابورس با بورس

شرکت فرابورس ایران همچون دو بورس فعال کشور – بورس اوراق و بورس کالا- با مجوز شورای عالی بورس ایجاد شده و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار قرار دارد، با این تفاوت که ورود به بازارهای فرابورس از شرایط و الزامات کمتری برخوردار بوده و شامل بازارهای متنوعی می‌باشد که این تفاوت‌ها را به اختصار در زیر تشریح می‌کنیم .

الف) تفاوت در بازار‌ها

الف-1) براساس دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران، فرابورس دارای پنج بازار (اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه) است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد .

بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی است که بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند .

الف-2) شرکت بورس تهران دارای 2 بازار به شرح زیر می‌باشد :

ب) تفاوت در فرآیند پذیرش

با توجه به تقسیم‌بندی‌های انجام شده فوق، مقایسه‌ای بین شرایط پذیرش سهام در بازارهای بورس و فرابورس برای آشنایی بیشتر ارائه می‌کنیم: بر اساس بند ب ماده 1 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام می‌باشند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام در مدیریت شرکت مشارکت نمایند .

مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس

بر اساس مقررات، کلیه مزایای موجود برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس نیز تعریف شده‌اند. این موارد از جمله موارد زیر می‌باشند :

تامین مالی آسان و ارزان

کارکرد اصلی بازارهای اوراق بهادار، تجهیز، جمع‌آوری و هدایت پس‌اندازهای کوچک مردم برای اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی است تا شرکت‌ها با شرایطی آسان‌تر بتواند از مزایای تامین منابع ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه، استفاده کنند. علاوه بر فروش سهام و افزایش سرمایه، راهکارهایی از قبیل انتشاراوراق مشارکت، انتشارگواهی سپرده سرمایه‌گذاری عام و خاص و. برای شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس پیش‌بینی شده است .

افزایش نقد شوندگی سهام

تا پیش از فعالیت فرابورس فقط سهام شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده بود، امکان معامله در محیطی شفاف و رقابتی را داشتند و شرکت‌هایی که نمی‌‌توانستند شرایط پذیرش در بورس را احراز کنند از دسترسی به چنین امکانی محروم بودند. اما با ایجاد فرابورس، شرکت‌ها با شرایط ساده تر می‌توانند در این نهاد پذیرش شوند و از مزیت‌های بازار منسجم و شفاف

بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس

بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس ایران مشمول مزایای مالیاتی قابل توجهی خواهند شد.به این صورت که بر اساس ماده 143 قانون مالیات‌های مستقیم، 5 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی (فرابورس) یا خارجی پذیرفته می‌شود از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت‌های پذیرش شده در این بورسها یا بازارها حذف نشده اند با تایید سازمان بورس بخشوده می‌شود. شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد داشته باشند معادل 2 برابر معافیت‌های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می‌شوند .

در ماده 143 مکرر اضافه شده است از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌ها اعم از ایرانی و خارجی در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز، مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش مطالبه نخواهد شد .

نقل و انتقال سهام به‌صورت آسان- سریع و کم‌هزینه

هم اکنون برای نقل و انتقال سهم شرکت‌های خارج از بورس فرآیند اداری پیچیده‌ و وقت‌گیری وجود دارد و اجرای کلیه مراحل مستلزم صرف وقت و تشریفات اداری پیچیده است اما با شروع فعالیت فرابورس و پذیرش شرکت‌ها در این بازار نقل و انتقال آنها به سهولت انجام می‌گیرد .

شفافیت و اعتبار قیمت سهام به واسطه مبادله در فرابورس

با توجه به نظارت و شفافیت مکانیسم عرضه و تقاضا، قیمت سهام شرکت‌ها در فرابورس مبین شرایط روشنی برای وضعیت مالی شرکت است و در همه معاملاتی که شرکت یا سهامداران آن انجام می‌دهند، می‌تواند مبنای عمل قرار گیرد.همچنین می‌تواند مبنای وثیقه‌گذاری و اعتباردهی شرکت‌ها باشد .

اطلاع رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه

پس از پذیرش سهام شرکت‌ها در فرابورس، مکانیسم قانونی و مراجع رسمی برای اعلام اطلاعات شرکت ایجاد می‌شود و از نتایج ارائه اطلاعات، شفافیت بیشتر عملکرد مدیران شرکت‌ها خواهد بود. همچنین با ارائه گزارش‌های مالی دوره‌ای تحت نظر حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، سهامداران و سایر سرمایه گذاران به اطلاعات حسابرسی شده دسترسی پیدا می‌کنند .

بهره‌گیری از امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده تر تسهیلات بانکی

پس از پذیرش سهام شرکت‌ها در فرابورس، امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ تسهیلات بر روی سهام شرکت‌‌های پذیرفته شده در این بازار امکان پذیر می‌باشد. چون با پذیرش سهام شرکت درفرابورس، یک مرجع رسمی بر انجام معاملات شرکت نظارت دارد و قیمت سهام در شرایط عادلانه عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، لذا سیستم بانکی با شرایط ساده‌تری اقدام به وثیقه گرفتن سهام شرکت می‌کند. زیرا در صورت وثیقه شدن سهام، امکان انجام معامله روی آن وجود ندارد و ارزش‌گذاری سهام وثیقه شده از سوی یک مرجع رسمی به نام فرابورس صورت گرفته است .

معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه و افزایش اعتبار شرکت

با توجه به اینکه فرابورس و بازار سرمایه مخاطبان گسترده‌ای دارد، ورود شرکت به بازار سرمایه موجب آشنایی قشر وسیعی از مصرف کنندگان با خریداران کالا و خدمات شرکت می‌شود وبی شک مخاطبان شرکت را افزایش خواهد داد .

صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده

در فرابورس پذیره‌نویسی وانتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده سرمایه‌گذاری عام و خاص و همینطور انجام معامله دست دوم این اوراق انجام می‌شود .

پیش‌بینی فرآیند ساده خروج از فرابورس

در صورتی که به هر دلیل سهامداران عمده شرکتی تصمیم بگیرند، شرکت خود را از فرابورس خارج کنند، در دستورالعمل پذیرش ساز و کاری به این منظور در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج ازاین بازار وحتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به سادگی امکان پذیر خواهد بود .

تفاوت بازار بورس و فرابورس

بورس و فرابورس دو اصطلاحی هستند که بارها از منابع مختلف مثل رادیو، تلویزیون، وبسایت‌های مختلف و نشریات با آن برخورد داشته‌اید ولی شاید تا امروز به این فکر نکرده باشید که دقیقاً تفاوت بورس و فرابورس در چیست و از دلایل ظهور هریک از آنها اطلاع نداشته باشید. به منظور پاسخ به این سوالات ابتدا هر کدام را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد. تا انتهای مقاله تفاوت بورس و فرابورس با ما همراه باشید.

بورس واژه‌ای فرانسوی است و به نام خانوادگی شخصی بلژیکی به نام واندر بورس اشاره دارد که در قرن پانزدهم میلادی صرافان مختلف در مقابل منزل او جمع می‌شدند و به دادوستد انواع اوراق بهادار، کالا و ارز می‌پرداختند. بورس در ایران کار خود را از سال 1346 با عرضه سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس شروع کرد و در سال‌های بعد هم شرکت‌های بیشتری وارد آن شدند. در حال حاضر 5 نوع بورس در بازار ایران فعال هستند: بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا، بورس مسکن و بورس انرژی. مشاهده می‌کنید که فرابورس هم خود نوعی بورس است و تفاوت ذاتی با بورس آشنایی با بازار فرابورس ندارد. بورس مسکن آخرین موردی بود که در اسفند 1399 به جمع بازارهای بورس ایران پیوست گرچه استقبال چندانی از آن نشد. بورس از دو بازار به نام‌های بازار اول و بازار دوم تشکیل می‌شود. بازار اول در سطح بالاتری نسبت به بازار دوم قرار دارد و شرکت‌ها بر اساس عملکردشان می‌توانند بین این دو بازار جابجا شوند. در بین عموم مردم چیزی که از آن به بورس یاد می‌کنند همان بورس اوراق بهادار است.

فرابورس

فرابورس نیز مانند بورس، محلی برای معامله سهام شرکت‌های مختلف و اوراق بهادار است. شرکت‌های زیادی به آشنایی با بازار فرابورس آشنایی با بازار فرابورس دلایل مختلف مانند سود‌آوری ناچیز، نداشتن شفافیت کافی یا سایر شرایط لازم برای ورود به بازار بورس موفق نشدند . فرابورس ایران در سال 1387 و با هدف تسهیل ورود چنین شرکت‌هایی به بازار سرمایه ایران تشکیل شد. در واقع شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی که شرایط ورود به بورس را نمی‌یافتند، می‌توانستند به‌راحتی وارد فرابورس شده و از مزایای آن بهره‌مند شوند. کلیه فعالیت‌های فرابورس تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است و از این نظر می‌توان فرابورس را فرزند بورس دانست. مقررات پذیرش در فرابورس بسیار آسان‌تر از بورس است و بسیاری از شرکت‌ها به‌راحتی می‌توانند وارد آن شوند. البته پذیرش در فرابورس هم قوانین خودش را دارد و با توجه به اینکه شرکت‌ها تا چه حد بتوانند این شرایط را برآورده کنند به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:

شرکت‌هایی که برای عضویت نیاز به طی کردن فرآیندی خاص دارند

این دسته خود به چهار بخش کوچکتر تقسیم می‌شود:

• بازار اول
• بازار دوم
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط
• بازار ابزارهای نوین مالی

شرکت‌هایی که بدون گذراندن هیچ مرحله‌ای وارد فرابورس می‌شوند

• بازار پایه
• بازار سوم
• بازار مشتقه

تفاوت بورس و فرابورس

بعد از معرفی مختصر هر یک از بازارهای بورس و فرابورس اکنون نوبت به بررسی تفاوت‌های این دو بازار با یکدیگر می‌رسد. پیشتر هم گفتیم که این دو از لحاظ ماهیتی تفاوتی باهم ندارند و عمده تفاوت آنها مربوط به قوانین پذیرش و عضویت در آنهاست. در ادامه به‌صورت جامع و کامل به بررسی تفاوت بورس و فرابورس می‌پردازیم.

مالیات پرداختی شرکت‌ها

یکی از مهم‌ترین مباحث در زمینه تفاوت بورس و فرابورس، بحث مالیات است. کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی فعال در ایران ملزم هستند که سالیانه 25 درصد از سود خود را به عنوان مالیات به آشنایی با بازار فرابورس دولت بپردازند. اما شرکت‌های بورسی و فرابورسی از تخفیف‌های مالیاتی بهره‌مند هستند. شرکت‌های حاضر در بورس از تخفیف 10 درصدی برخوردارند که این تخفیف در صورتی‌ که سهام شناور آزاد شرکت از 20 درصد کل سهام آن شرکت بیشتر باشد، به 20 درصد هم افزایش پیدا می‌کند. سهام شناور آزاد به بخشی از سهام یک شرکت اطلاق می‌شود که دارندگانش قصد ندارند آن را نگهداری کنند و هدفشان از خرید آن سهام به‌دست‌آوردن کرسی مدیریتی و حق رای در هیئت‌مدیره شرکت نیست. تفاوت بورس و فرابورس از نظر مالیاتی در این است که فرابورس از تخفیف مالیاتی کمتری برخوردار است. میزان این تخفیف برای شرکت‌های فرابورسی به صورت کلی 5 درصد است و در حالتی که سهام شناور آزاد شرکتی بالای 20 درصد از کل سهام شرکت باشد این تخفیف دو برابر می‌شود.

قوانین پذیرش و در بورس و فرابورس

همان‌طور که گفته شد پیوستن به بازار فرابورس به مراتب ساده‌تر از بورس است. در ادامه شرایط پیوستن به هریک از این دو در جدولی آورده شده است:

آشنایی با بازار فرابورس

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

آشنایی با بورس اوراق بهادار

تاریخچه

تاریخچه بورس در دنیا

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام “واندر بورس” اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این نام بعدهابه کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاري بوده است.بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاري و اقتصادي، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. اولین بورس معتبر دنیا، در سال 1611 در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی معروف هند شرقی سهام خود را در آن بورس عرضه کرد. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. نکتۀ قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهاي اروپایی نظیر انگلستان، آلمان، سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم براي آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیري شود.بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی جهت تامین مالی جنگ می‌پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادي 2500 سهم را در تابلوي خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می‌رفت.

در لندن معامله‌گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه‌خانه گرد هم می‌آمدند. براي نظم بخشیدن به بازار، قهوه‌خانه نیوجاناتان در سال 1698 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد.بورس نیویورك در اواخر قرن هجدهم (1792 (تأسیس شده و با وجود رقباي دیگر، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد.درآمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار، در نیویورك و در محوطه‌ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در “وال استریت” بود که بعدها به قهوه‌خانه‌ای در همان نزدیکی انتقال یافت.بورس وال استریت با جمع‌آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات، تقویت شد و به مجتمع تجاري عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “بورس سهام نیویورك ” به ثبت رسید. درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می‌گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهاي دنیا، بورسهای اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

آشنایی با بازارهای فرابورس ایران

هدف فرابورس ایران در پذیرش شرکت‌ها، ساماندهی و هدایت شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار سرمایه دارند. از جمله شرایط سهل‌تر نسبت به بورس تهران می‌توان به مواردی مانند پایین‌تر بودن میزان سهام شناور (حداقل ۵ درصد در بازار دوم)، امکان پذیرش شرکت‌ها با سرمایه حداقل یک‌میلیارد ریال در بازار دوم و حداقل حقوق صاحبان سهام یک‌میلیارد ریال در بازار SME ، امکان پذیرش شرکت‌های زیان‌ده یا دارای زیان انباشته به شرط داشتن برنامه عملیاتی مناسب برای خروج از زیان، امکان پذیرش شرکت‌ها از بدو تاسیس در بازار SME و با گذشت یک سال از تاسیس در بازار دوم و امکان پذیرش شرکت‌های با جریان وجه نقد عملیاتی منفی اشاره کرد.

فرابورس ایران دارای شش بازار به شرح ذیل است:

۳. بازار سوم (عرضه یکجا و پذیره نویسی)

۴. بازار شرکت های کوچک و متوسط ( SME )

۵. بازار ابزارهای نوین مالی

۶. بازار پایه ( زرد – نارنجی –قرمز)

پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و بازار شرکت های کوچک و متوسط و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد.