سود هر سهم یا EPS

رابطه بین نسبت سود هر سهم به قیمت (E/P) و رشد سود آتی

فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی ، دوره: 16 ، شماره: 61

خرید و دانلود فایل مقاله

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 24 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله رابطه بین نسبت سود هر سهم به قیمت (E/P) و رشد سود آتی

چکیده مقاله :

در این تحقیق رابطه بین نسبت سود به قیمت هر سهم (نسبت E/P) با رشد فروش آتی و ریسک سیستماتیک سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. هدف از تحقیق، تعیین این موضوع است که آیا سرمایه گذاران به کیفیت اطلاعات ارایه شده (سود هر سهم) توجه می کنند و انعکاس این موضوع در رشد فروش آتی شرکت و ریسک سیستماتیک سهام تجلی می یابد یا خیر همچنین بررسی این مطلب است که آیا بین نسبت سود به قیمت هر سهم (E/P ) و رشد فروش آتی ارتباط معناداری وجود دارد یا خیر. نمونه این تحقیق شامل 146 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1390 تا 1395 می باشد و جهت آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون خطی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین سود به قیمت هر سهم (E/P) و رشد فروش آتی رابطه منفی وجود دارد. در حقیقت، شرکت هایی که نسبت سود به قیمت هر سهم (E/P ) بالاتری دارند، رشد فروش کمتری داشته اند. همچنین، نتایج تحقیق نشان می دهد که بین سود به قیمت هر سهم (E/P) و ریسک سیستماتیک (β) رابطه معکوس وجود دارد. در واقع، درشرکت هایی که نسبت E/P بالاتر بود، ریسک سیستماتیک (β) کمتری ملاحظه گردید. سایر یافته های تحقیق نشان می دهد که بین سود هر سهم (EPS) و رشد فروش آتی رابطه مثبت وجود دارد. همچنین نتایج نمایانگر وجود یک رابطه معکوس بین سود هر سهم (EPS) و ریسک سیستماتیک (β) است.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا JR_QJMA-16-61_003 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

نیکبخت، سود هر سهم یا EPS محمدرضا و فیروزنیا، امیر و کلهرنیا، حمید،1398،رابطه بین نسبت سود هر سهم به قیمت (E/P) و رشد سود آتی،https://civilica.com/doc/1016223

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1398، نیکبخت، محمدرضا؛ امیر فیروزنیا و حمید کلهرنیا )
برای بار دوم به بعد: ( 1398، نیکبخت؛ فیروزنیا و کلهرنیا )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

سود هر سهم یا EPS

EPS چیست ؟

کلمه eps مخفف عبارت Earnings Per Share که به معنی درآمد هر سهم است.

اگر بخواهیم خیلی ساده تعریف کنیم که eps چیست می توانیم بگوییم که eps یک شرکت برابر است با میزان سودی که در آن شرکت به ازای هر یک عدد سهم شرکت بدست می آید.

وقتی که شما کل درآمد (سود پس از کسر مالیات) یک شرکت در پایان سال (سال مالی) را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم بکنید در واقع eps آن شرکت را محاسبه کرده اید.

برای مثال فرض کنید شرکتی توانسته است در پایان یک سال ۱۰۰ میلیون ریال سود کسب کند و تعداد سهام آن شرکت نیز ۱ میلیون سهم است.

در نتیجه eps آن شرکت برابر است با: ریال۱۰۰ = ۱,۰۰۰,۰۰۰ / ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰

یعنی این شرکت توانسته است در انتهای سال به ازای هر ۱عدد سهم خود ۱۰۰ ریال سود بدست آورد. پس eps این شرکت در انتهای سال برابر ۱۰۰ ریال شده است. در ادامه به توضیح درباره دونوع از eps که در بورس بسیار رایج هستند می پردازیم:

مقدمه ، تاریخچه eps

در سال‌های پیش، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران یکبار قبل از شروع سال مالی، بر اساس وضعیت عملکرد در سال‌های گذشته و برنامه‌هایی که مدنظر دارند در سال آینده اجرا کنند، پیش‌بینی خود را از سود سال آینده اعلام می‌کردند.

اما ارائه پیش‌بینی سود یا همان EPS از مدت‌ها پیش متوقف شده است.

سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار دستورالعملی جدید، حذف پیش­بینی سود (زیان) هر سهم (EPS) را اعلام و از نهم دی­ماه 1396 اجرایی نمود اما، این دستورالعمل با واکنش­‌های مثبت و منفی کم سابقه‌­ای از سوی اهالی بازار سرمایه همراه بود.

برخی معتقدند حذف پیش‌بینی EPS باعث شده سرمایه گذاران با تحلیل و بررسی بیشتری به خرید و فروش اقدام کنند.

در حال حاضر بعد از اتمام سال مالی شرکت و مشخص شدن عملکرد واقعیِ آن سال، درآمد هر سهم (EPS) واقعی اعلام می‌شود.

اگر مایلید سهام مختلف را مقایسه‌ کنید، بهتر است شیوه محاسبه EPS را بدانید.

EPS به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند معیاری برای ارزش‌گذاری سهام داشته باشند.

چرا تحلیلگران به EPS اهمیت می‌دهند؟

مقایسه قیمت دو شرکت هیچ اطلاعات مفیدی در پی ندارد. صرفا به خاطر اینکه قیمت بازار یک سهم پایین‌تر از قیمت یک سهم دیگر است نباید آنرا ارزنده‌تر دانست.

هر سهم شرکت، نماینده بخشی از مالکیت شرکت است و تحلیلگران برای بررسی عملکرد شرکت و وضعیت فعالیت‌های اقتصادی آن به سود شرکت می‌نگرند.

اما کل سود 2 شرکت مختلف معیار مناسبی برای مقایسه نیست. ممکن است شرکت A به 600 میلیون برگه سهم تقسیم شده باشد در حالیکه شرکت B به 5 میلیارد سهم تقسیم شده باشد.

اگر فرضا هر دو شرکت در یک سال سود هر سهم یا EPS مالی 100 میلیارد تومان سود ایجاد کرده باشد سود هر سهم شرکت A حدود 166 تومان خواهد بود ولی به هر سهم از شرکت B معادل 20 تومان سود تعلق خواهد گرفت.

به همین دلیل EPS (سود به ازای هر سهم) مطرح می‌شود زیرا سود هر سهم، نسبت به کل سود شرکت، معیار بهتری برای ارزیابی شرکت است.

هر دو مورد از این اطلاعات (هم سود خالص و هم کل سهام) که مربوط به شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس هستند در دسترس عموم قرار دارند و همه می‌توانند با بررسی گزارشات شرکت در سایت codal.ir و سایت tsetmc.com این اطلاعات را بدست آورند.

انواع EPS :

• EPS دنباله‌دار (The trailing EPS) :
  • از اعداد 12 ماه سابق برای محاسبه این EPS استفاده می‌کند.
  • این نوع EPS حدس و گمان دخیل نیست بلکه اعداد کامل محقق شده‌اند.
  • عبارت است از سود هرسهم که شرکت برای سال مالی که در پیش است پیش‌بینی می‌کند.
  • (ارائه EPS پیش‌بینی‌شده در بورس ایران متوقف شده است).
  • عبارت است از سود هرسهم که در دوره مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته است.

  EPS پیش بینی شده

  EPS پیش بینی شده (درآمد پیش بینی شده هر سهم) مقدار سودی است که یک شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش بینی می کند که در انتهای همان سال مالی به آن برسد.

  شرکتهای بورسی هر ساله موظف هستند که قبل از شروع سال مالی جدید یک پیش بینی از عملکرد مالی خود به بورس ارائه کنند که در آن پیش بینی براساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان شرکت یک eps برای سال مالی پیش روی شرکت پیش بینی می شود.

  به این eps به اصطلاح eps پیش بینی شده گفته می شود. این eps همانطور که از نامش پیداست یک پیش بینی است که هنوز محقق نشده است.

  این eps همان سودی است که شما در سایت tsetmc.com به عنوان عدد روبروی eps شرکتها مشاهده می کنید.

  پس باید توجه داشته باشید که عددی که شما در سایت tsetmc به عنوان eps یک شرکت مشاهده می کنید، فقط پیش بینی آن شرکت از میزان سودی است که در انتهای آن سال بدست خواهد آمد و هیچ قطعیت و تضمینی وجود ندارد که حتما در انتهای سال این مقدار از eps برای شرکت بدست بیاید.

  EPS محقق شده

  این eps سودی است که یک شرکت توانسته بعد از گذشت یکسال مالی بدست بیاورد.

  حسابداران و مدیران شرکت بعد از پایان سال مالی شرکت عملکرد واقعی شرکت را بررسی می کنند، بعد از محاسبه درآمدها و هزینه های شرکت، مبلغی را به عنوان سود خالص و نهایی شرکت اعلام می کنند که این سود همان eps تحقق یافته است.

  معنی DPS چیست؟ سود تقسیم شده

  کلمه dps مخفف عبارت Dividend Per Share است

  dps آن قسمتی از eps است که بین سهامداران تقسیم می شود.

  درصد سود تقسیمی یا dps در بین شرکتها متفاوت است.

  شرکت‌ها سیاست‌های متفاوتی درخصوص تقسیم سود دارند. برخی ترجیح می‌دهند بیشتر سود سهام را بین سهامداران تقسیم کنند. اما برخی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرح‌های توسعه‌ای، اختصاص می‌دهند.

  حال اینکه چه مقدار از eps به عنوان dps بین سهامداران تقسیم شود، در مجمع شرکت تصمیم گیری می شود.

  آن بخش از سود شرکت که به سهامداران پرداخت می‌شود، به سود سهام یا سود تقسیم شده سود هر سهم یا EPS معروف است.

  مقدار سود سهام و تاریخ پرداخت آن را هیات‌مدیره در مجمع عمومی سهامداران پیشنهاد می‌کند.

  DPS = EPS- (اندوخته قانونی + اندوخته طرح و توسعه + سود انباشته)

  تفاوت EPS و DPS چیست؟

  به مأخذ کتاب تکنیک های ساده و کاربردی در تحلیل بنیادی خود dps در واقع بخشی از eps است.

  جنس هردوی آنها از سود شرکت است.

  تفاوت در این است که در بیشتر مواقع با هم برابر نیستند.

  معمولا مقدار dps از eps شرکت کمتر است.

  چون شرکتها علاقه دارند بخشی از سود را نزد خود نگهدارند.

  چه زمانی dps بیشتر از eps میشود؟

  گاهی نیز ممکن است به دلایلی dps از eps بیشتر شود. مثلا شرکت علاوه بر سود امسال، ازسود انباشته ای که از سال گذشته داشته است نیز مقداری را تقسیم کند. این کار باعث می شود که مقدار dps از مقدار eps بیشتر شود.

  رابطه بین نسبت سود هر سهم به قیمت (E/P) و رشد سود آتی

  فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی ، دوره: 16 ، شماره: 61

  خرید و دانلود فایل مقاله

  با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 24 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

  مشخصات نویسندگان مقاله رابطه بین نسبت سود هر سهم به قیمت (E/P) و رشد سود آتی

  چکیده مقاله :

  در این تحقیق رابطه بین نسبت سود به قیمت هر سهم (نسبت E/P) با رشد فروش آتی و ریسک سیستماتیک سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. هدف از تحقیق، تعیین این موضوع است که آیا سرمایه گذاران به کیفیت اطلاعات ارایه شده (سود هر سهم) توجه می کنند و انعکاس این موضوع در رشد فروش آتی شرکت و ریسک سیستماتیک سهام تجلی می یابد یا خیر همچنین بررسی این مطلب است که آیا بین نسبت سود به قیمت هر سهم (E/P ) و رشد فروش آتی ارتباط معناداری وجود دارد یا خیر. نمونه این تحقیق شامل 146 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1390 تا 1395 می باشد و جهت آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون خطی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین سود به قیمت هر سهم (E/P) و رشد فروش آتی رابطه منفی وجود دارد. در حقیقت، شرکت هایی که نسبت سود به قیمت هر سهم (E/P ) بالاتری دارند، رشد فروش کمتری داشته اند. همچنین، نتایج تحقیق نشان می دهد که بین سود به قیمت هر سهم (E/P) و ریسک سیستماتیک (β) رابطه معکوس وجود دارد. در واقع، درشرکت هایی که نسبت E/P بالاتر بود، ریسک سیستماتیک (β) کمتری ملاحظه گردید. سایر یافته های تحقیق نشان می دهد که بین سود هر سهم (EPS) و رشد فروش آتی رابطه مثبت وجود دارد. همچنین نتایج نمایانگر وجود یک رابطه معکوس بین سود هر سهم (EPS) و ریسک سیستماتیک (β) است.

  کلیدواژه ها:

  کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

  کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا JR_QJMA-16-61_003 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:
  

  نحوه استناد به مقاله :

  در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
  

  نیکبخت، محمدرضا و فیروزنیا، امیر و کلهرنیا، حمید،1398،رابطه بین نسبت سود هر سهم به قیمت (E/P) و رشد سود آتی،https://civilica.com/doc/1016223

  
  در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
  برای بار اول: ( 1398، نیکبخت، محمدرضا؛ امیر فیروزنیا و حمید کلهرنیا )
  برای بار دوم به بعد: ( 1398، نیکبخت؛ فیروزنیا و کلهرنیا )
  برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

  مدیریت اطلاعات پژوهشی

  اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

  سود هر سهم چالش های محاسبه و فرصت های بهبود

  

  سود خالص یا سطر آخر (Bottom line)، توجه عده کثیری از محققین و پژوهشگران حسابداری و علوم مالی را به خود معطوف کرده است . مقالات و بحث های بسیار زیادی پیرامون سود و سود هر سهم (EPS)[i] وجود دارد . عده ای ارتباط سود هر سهم (EPS) و سود پرداختی هر سهم(DPS)[ii] را با قیمت سهام بررسی می کنند. عده ای دیگر محتوای اطلاعاتی سود پیش بینی شده هر سهم شرکتها را مورد مطالعه قرار می دهند. بعضی نیز کیفیت EPS را مورد توجه قرار می دهند و بر روی طبقه بندی مجزای اقلام تشکیل دهنده آن تأکید می ورزند. گروهی دیگر بحث درجه نقد شوندگی سود هر سهم را بیان می کنند . گروهی خواستار محاسبه محافظه کارانه ترین سود هر سهم هستند .

  سود هر سهم (EPS) یکی از آماره های مالی بسیار مهم است که مورد توجه سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی می باشد. سود هر سهم نشان دهنده سودی است که عاید هر سهم عادی می شود و اغلب برای ارزیابی سود آوری و ریسک مرتبط با سود و نیز قضاوت درخصوص قیمت سهام استفاده می شود. در بسیاری از کشورهای جهان، اهمیت این رقم به حدی است که آن را به عنوان یکی از معیارهای اساسی مؤثر در تعیین قیمت سهام می دانند و در مدلهای ارزشیابی سهام نیز به طور گسترده ای از آن استاده می شود.

  در حال حاضر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طبق بخشنامه های بورس ، ملزم به ارائه اطلاعات EPS واقعی و پیش بینی و افشاء تغییرات بعدی در پیش بینی ها می باشند، ولی استاندارد حسابداری خاصی درخصوص نحوه محاسبه و گزارش EPS وجود ندارد . فقط در استاندارد شماره یک ، محاسبه عایدی هر سهم بر مبنای تعداد سهام در تاریخ ترازنامه و افشای آن در صورت سود و زیان یا در یاددشت های توضیحی الزامی شده است . اخیرا سازمان حسابرسی ، تدوین پیش نویس استاندارد خاصی را در این زمینه آغاز نموده است که انتظار می رود بهبودی در گزارشگری مالی باشد.

  در آمریکا بیانیه شماره ۱۲۸ هیئت استانداردهای حسابداری مالی[iii] و در سطح بین المللی استاندارد حسابداری[iv] شماره ۳۳ ، سود هر سهم یا EPS نحوه محاسبه و افشای سود هر سهم را مشخص می کنند . استاندارد بین المللی شماره ۳۳ در سال ۲۰۰۴ مورد تجدید نظر قرار گرفت . هیئت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا (FASB) نیز در واکنش به طرح موضوعات جدیدی مانند ابزارهای مالی پیچیده و لزوم شفاف سازی هر چه بیشتر آثار محاسباتی این ابزارها ، در سود پایه هرسهم(BEPS)[v]و سود تقلیل یافته هر سهم(DEPS)[vi] و همچنین در جهت همگرایی[vii] با استانداردهای بین المللی، در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۵ پیش نویس پیشنهاد اصلاح بخشهایی از بیانیه شماره ۱۲۸ را منتشر کرد.

  موضوع مطرح در این پیش نویس[viii] از آن جهت حائز اهمیت است که بحث های بسیار زیادی در مورد نحوه برخورد با برخی ابزارهای مالی مطرح می باشد ، مثل سهام قابل انتشار مشروط[ix]، ابزارهای مالی قابل تبدیل اجباری[x]، آپشن (اختیار معامله)[xi] و وارانت (اختیار خرید سهام)[xii] و قراردادهایی که در آینده ممکن است با وجه نقد یا سهام تسویه شوند[xiii] . در حقیقت نوعی احساس نیاز به ارائه رهنمودی عملی برای محاسبات سود پایه و تقلیل یافته هر سهم در صورت وجود ابزارهای فوق، در حرفه حسابداری پیش آمده است.

  در این مقاله اهمیت EPS ، کاربردها و محدودیت های آن ، سابقه قانون مندی EPS و تلاش های انجام شده برای همگرایی بین المللی در استانداردهای حسابداری سود هر سهم مورد بحث قرار می گیرد تا تحلیلی جامع پیرامون این موضوع مهم شکل گیرد . در ادامه با نگاهی انتقادی پیش نویس اصلاحات پیشنهادی در استاندارد آمریکا مورد بررسی قرار می گیرد .

  همچنین به دلیل لغو APB شماره ۱۵ و جایگزینی آن با SFAS شماره ۱۲۸ که انطباق زیادی با استاندارد بین المللی شماره ۳۳ دارد ، چگونگی محاسبه سود هر سهم بر اساس دو استاندرد مذکور تشریح شده است تا خلا اطلاعاتی مرتبط با روش های جدید محاسبه سود هر سهم رفع گردد . واقعیت این است که به دلیل عدم تجدید نظر در نشریه ۹۴ سازمان حسابرسی ، در بسیاری از دانشگاه های کشور هنوز APB منسوخ شده شماره ۱۵ تدریس می شود .

  ● اهمیت EPS و کاربردهای آن

  سود منبع اصلی تأمین جریان نقد و زایش ثروت است. تعیین سطح سود که برای مقاصد تجزیه و تحلیل مالی مربوط باشد ، یک فرآیند تحلیلی پیچیده می باشد. با توجه به تفاوت ارقام سود شرکتهای مختلف و نیز تغییر ارقام سود یک شرکت در طی دوره های زمانی مختلف، مقایسه پذیری این ارقام تا حدودی مشکل می باشد. یکی از روش های استاندارد نمودن رقم سود ، تبدیل آن به یک مبلغ سود هر سهم می باشد. این اهمیت و حساسیت EPS باعث شده است که اولاً محاسبه و گزارش EPS واقعی و پیش بینی طبق قوانین بازار سرمایه بسیاری از کشورها الزامی گردد، ثانیاً مراجع تدوین استاندارد های حسابداری نیز الزامات معینی را جهت نحوه محاسبه و افشاء آن وضع نمایند تا سودمندی EPS را از طریق افزایش قابلیت مقایسه (بین شرکتها و طی دوره های مختلف) و کاهش صلاحدید مدیریت ارتقاء دهند.

  براساس تحقیقات تجربی انجام شده در سایر کشورها، EPS استفاده های زیر را دارد :

  ۱) ارزیابی، تعیین و قضاوت درخصوص قیمت سهام. تحلیل گران مالی با ضرب EPS در رقم P/E درخصوص پایین یا بالا بودن قیمت سهام قضاوت می کنند. این دو رقم به طور گسترده در تصمیمات سرمایه گذاری استفاده می شود و حتی بورس اوراق بهادار نیز بر همین مبنا در خصوص معقول بودن قیمت، قضاوت می کند . به دلیل اهمیت EPS، ضروری است رویکردی یکنواخت برای محاسبه آن وجود داشته باشد.

  ۲) پیش بینی EPS های آینده و نرخ رشد آن ، بر قیمت سهام تأثیر دارد. سهامداران و تحلیل گران ، EPS های گزارش شده را برای بر آورد EPS های آینده و برآورد نرخ رشد آتی به کار می برند و در واقع توان زایش ثروت شرکت را ارزیابی می کنند.

  ۳) ارزیابی پوشش سود نقدی و توانایی پرداخت سود سهام. یکی از معیارهای قضاوت درخصوص توان پرداخت سود سهام در زمان حال و آینده، مبلغ EPS می باشد. اگر چه سایر ملاحظات مالی و سرمایه گذاری ، در تعیین خط مشی تقسیم سود مؤثر است ولی مسلم است که بدون وجود سود، امکان پرداخت سود سهام نمی باشد.

  ۴) قضاوت درخصوص وضعیت شرکت و عملکرد مدیریت و نیز ترسیم تصویری از آینده. رقم EPS نسبت به بازدهی نقدی (سود سهام) مبنای قابل قبول تری برای مقایسه عملکرد شرکت و مدیریت می باشد. اگر چه جریان های نقدی عامل مهم در ارزیابی ارزش شرکت است ، ولی اعتقاد بر این است که EPS معیار بهتری برای مقایسه عملکرد شرکت طی سالهای مختلف و نیز با رقبا می باشد.

  ۵) برآورد قدرت سودآوری و ارزیابی سطح و روند سود. بهترین برآورد ممکن از متوسط سود یک شرکت که انتظار حفظ و یا تکرار آن با درجه ای از نظم در یک محدوده زمانی آتی می رود را قدرت سودآوری می گویند. بیشتر مدلهای ارزیابی به نحوی قدرت سودآوری را از طریق یک عامل یا ضریب که هزینه سرمایه و نیز ریسک و بازده های مورد انتظار آتی را در بر می گیرد، سرمایه ای می کنند. EPS در صورتی برای ارزیابی قدرت سودآوری مناسب است که با تأکید بر اقلام مستمر سود و زیان محاسبه شده باشد. تحلیل گران بر شناسایی اجزائی از جریان درآمد و هزینه تمرکز می کنند که با ثبات و قابل پیش بینی باشند.

  ۶) نسبت P/E (قیمت به سود) یکی از خلاصه های مهم مالی است که براساس سود هر سهم محاسبه می شود و دوره مورد انتظار برگشت سرمایه گذاری را نشان می دهد و معکوس آن را نیز نرخ بازده مورد توقع حسابداری را نشان می دهد .

  ● محدودیت های EPS

  تأکید شده سود هر سهم یا EPS است که کاربران اطلاعات مالی صرفاً بر یک رقم، EPS، تمرکز ننموده و از سایر اطلاعات نیز در مدل های تصمیم گیریشان استفاده نمایند. با این وجود حتی در استفاده از EPS به همراه سایر اطلاعات نیز باید به محدودیت هایی که در اندازه گیری آن وجود دارد، توجه شود. محدودیت های EPS به شرح زیر است :

  ۱) EPS مبتنی بر سود تاریخی است. مدیریت ممکن است در گذشته تصمیماتی گرفته باشد که سود جاری را افزایش دهد، ولی در آینده رشد سود کاهش یابد. بنابراین رشد EPS نمی تواند پیش بینی کننده قابل اتکایی برای نرخ رشد آتی باشد. به عبارت دیگر به کیفیت سود نیز باید توجه شود.

  ۲) EPS بدون توجه به تورم محاسبه می شود. نرخ رشد واقعی EPSممکن است متفاوت از نرخ رشد اسمی آن باشد.

  ۳) EPS متأثر از انتخاب روش های حسابداری و زمانبندی معاملات توسط مدیریت است و این امر بر مقایسه بین شرکتها تأثیر می گذارد.

  ۴) با توجه به این که تغییر پذیری سود، نشانه ای از ریسک شرکت می باشد و باعث نوسان قیمت بازار سهام می گردد، مدیران تمایل به هموارسازی سود از طریق انتخاب روش های حسابداری و زمانبندی معاملات دارند. بنابراین EPS ممکن است متأثر از صلاحدید مدیران باشد.

  ۵) EPS متأثر از ساختار سرمایه است. مثلاً تغییرات در تعداد سهام ناشی از صدور سهام جایزه (سود سهمی) بر مبلغ EPS دوره های جاری و گذشته تأثیر می گذارد و این مسئله مقایسه بین شرکتها را مشکل می نماید.

  ● سابقه قانون مندی EPS

  EPS به عنوان یکی از خلاصه های مالی مهم از مدت ها قبل توسط تحلیل گران مالی و نیز سرمایه گذاران تهیه و استفاده می شده است. در آوریل ۱۹۵۸ کمیته روش های حسابداری در آمریکا با انتشار ARB [xiv] شماره ۴۹ تحت عنوان سود هر سهم شرکتهایی که سهام آنها توسط عموم معامله می شد را ملزم به افشای اطلاعات سود هر سهم نمود. در دسامبر ۱۹۶۶ نظریه APB[xv] شماره ۹ هیئت اصول حسابداری ، تحت عنوان گزارش نتایج عملیات جایگزین استاندارد قبلی شد و هیئت ارائه سود هر سهم در متن صورت سود و زیان را الزامی نمود. در اواسط دهه ۱۹۶۰ که موج ادغام ها با استفاده گسترده از اوراق بهادار قابل تبدیل، به عنوان یکی از ابزارهای تأمین مالی شدت یافت ، توجه تحلیل گران و حسابداران به مخرج کسر EPS یعنی تعداد سهام عادی که سود بر آن تقسیم می شود، جلب شد . مشخص گردید که رویه رایج فقط تعداد سهام در جریان را در نظر گرفته و توجهی به اثرات تقلیل دهندگی ذاتی اوراق بهادار قابل تبدیل نداشت و این مسئله اغلب منجر به ارائه بیش از واقع EPS می گردید.مدیران شرکتهای جذب و ادغام کننده دریافتند که امکان خرید سود یک شرکت از طریق واگذاری اوراق بهادار قابل تبدیل کم بازده که در واقع بیانگر منافع مالکیت انتقالی به آینده است، وجود دارد. چنین رشدی در سود باعث افزایش ارزش سهام می شد.

  انتقاد از روش محاسبه EPS باعث شد هیئت اصول حسابداری در مه ۱۹۶۹ نظریه APB شماره ۱۵ تحت عنوان «سود هر سهم» را منتشر نماید. این استاندارد ضوابط پیچیده ای جهت محاسبه EPS وضع نمود.پیچیدگی روش های محاسبه به گونه ای بود که هیئت تا سال ۱۹۷۱ بالغ بر ۱۰۲ بیانیه تفسیری در مورد آن منتشر نمود. طبق استاندارد جدید ، برای شرکتهای بدون اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام، یک رقم EPS پایه و برای شرکتها با اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام (شرکتها با ساختار سرمایه پیچیده) دو رقم سود اولیه(PEPS)[xvi] و کاملاً تقلیل یافته(FDEPS)[xvii] هرسهم ، بایستی محاسبه و در متن سود و زیان افشاء می شد. این نحوه محاسبه و افشاء تا سال ۱۹۹۷ پا بر جا بود.

  در فوریه ۱۹۹۷ هیئت استانداردهای حسابداری مالی بیانیه شماره ۱۲۸ را تحت عنوان «سود هر سهم» منتشر نمود که جایگزین نظریه شماره ۱۵ APB شد. این استاندارد روش های محاسبه سود هر سهم را تا حد زیادی ساده نمود و محاسبه سود پایه هر سهم (BEPS) و سود تقلیل یافته هر سهم (DEPS) سود هر سهم یا EPS را به ترتیب جایگزین محاسبه سود اولیه هر سهم (PEPS) و سود کاملاً تقلیل یافته هر سهم (FDEPS) نمود.

  در انگلستان نیز SSAP [xviii] شماره ۳ تحت عنوان «سود هر سهم» در فوریه ۱۹۷۲ منتشر شد و شرکتهایی که سهام آنها به صورت عمومی مبادله می گردید را ملزم به سود هر سهم یا EPS تهیه و ارائه EPS نمود. در آگوست ۱۹۹۰ ، FRS[xix] شماره ۳ تحت عنوان «گزارشگری عملکرد مالی» منتشر شد که تجدید نظری نیز در استاندارد قبلی محسوب می شد. در اکتبر ۱۹۹۸ FRS شماره ۱۴ تحت عنوان «سود هر سهم» منتشر شد. انتشار استاندارد جدید در راستای یکنواخت کردن روش های محاسبه EPS در سطح بین المللی و متعاقب انتشار استاندارد بین المللی شماره ۳۳ در ژانویه ۱۹۹۷ می باشد.

  در ایران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، ملزم به ارائه پیش بینی سود هر سهم[xx] به بازار می باشند. در حال حاضر اجزای پیش بینی شامل سود عملیاتی، سایر درآمدها و هزینه ها و اطلاعات مقایسه ای نیز ارائه می گردد. مطابق مقررات بورس تهران ، شرکت ها باید حداقل ۵ بار در سال (قبل از شروع سال مالی، براساس عملکرد ۳ ماهه اول، ۶ ماهه، ۹ ماهه و ۱۲ ماهه) پیش بینی خود را اعلام نمایند. مسئولین بورس بارها نارضایتی خود را از تأخیر در ارائه اطلاعات سود هر سهم، عدم شفافیت پیش بینی ها، تأخیر در اعلام دلایل تعدیل پیش بینی سود هر سهم، غیرواقعی بودن پیش بینی های اعلام شده و عدم وجود ابزار مناسب جهت برخورد با این نوع بی انظباطی ها اعلام نموده اند ( بیدختی ، ۱۳۸۰).

  در ایران قابلیت اتکاء اطلاعات ارائه شده به دلیل رویه های متفاوت ارائه اطلاعات (جسورانه، محافظه کارانه و واقع گرایانه) باید توسط سهامداران بررسی و با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.پیش بینی EPS از محورهای مهم تصمیم گیری در مورد وضعیت شرکت می باشد و برای قیمت گذاری سهام، از اطلاعات EPS استفاده زیادی صورت می گیرد. در بسیاری از گزارش های مالی ، اطلاعات EPS در متن صورتهای مالی و یا در یادداشت های پیوست افشاء نمی شود .

  ● ضرورت قانون مندی افشای اطلاعات

  بسیاری از استدلال های ارائه شده درخصوص قانونمندی افشاء اطلاعات توسط شرکتها بر این موضوع تأکید دارد که سرمایه گذاران و بازار سهام به طور کلی، توانایی تشخیص شرکتهای کارا از شرکتهای کمتر کارا را ندارد. بعضی از دلایل ارائه شده برای این ناتوانی در تشخیص به شرح زیر می باشد :

  ۱) کنترل انحصاری اطلاعات توسط مدیریت. اغلب ادعا می شود که مدیران بر منابع اطلاعات سود هر سهم یا EPS کنترل داشته و قادرند به روش ها و مقادیر مختلف اطلاعات را ارائه و قیمت های سهام را دستکاری نمایند. وضع مقرراتی که افشای اطلاعات را اجباری نماید منجر به بهبود توانایی بازار در ایجاد تمایز بین شرکتها در تخصیص بهتر منابع می شود.

  ۲) جزمی گری (دگماتیسم)[xxi]. طبق فرضیه جزمی گری، سرمایه گذاران صرف نظر از روش های حسابداری متفاوت مورد استفاده برای محاسبه سود، ارقام سود را به نحو مشابهی تفسیر می کنند. یک تعبیر از فرضیه جزمی گری این است که سرمایه گذاران به دلیل این که تعدیل ارقام سود متضمن هزینه است، بین روش های مختلف محاسبه سود تمایز قائل نمی شوند. یک تعبیر دیگر از فرضیه این است که سرمایه گذاران غیرمعقول عمل می کنند هر چند که در اقتصاد فرض می شود که افراد منطقی عمل می کنند.

  ۳) تنوع روش ها. یکی از دلایل دیگر ناتوانی بازار در فرق گذاری بین شرکتهای کارا و کمتر کارا تنوع روش هاست. فرض می شود به دلیل غیر حرفه ای بودن بسیاری از سرمایه گذاران، آنها قادر به درک روش های متفاوت و تمایز بین آنها نمی باشند. استدلال می شود که وضع مقررات افشا و ایجاد یکنواختی باعث افزایش رفاه اجتماعی (از طریق کاهش هزینه های افشاء و استفاده از اطلاعات) می گردد.

  ۴) فقدان عینیت. طبق رویه ی جاری، روش های مختلف حسابداری منجر به ارقام متفاوت درخصوص واقعیت های مشابه می گردد. دلیل این امر آزادی عمل حسابداران در انتخاب روش های مختلف می باشد. وضع مقررات باعث ایجاد یکنواختی می گردد و اطلاعات انعکاسی از واقعیت خواهد بود.

  استدلال های ارائه شده درخصوص ضرورت قانونمندی افشای اطلاعات حسابداری تا حد زیادی در مورد وضعیت فعلی محاسبه و گزارش EPS صادق است.

  دکتر علی رحمانی

  (مدرس دانشگاه علامه طباطبایی)

  (دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی)

  [i] Earning Per Share

  [ii] Dividend Per Share

  [iii] Financial Accounting Standards Board

  [iv] International Accounting Standard

  [v] Basic Earning Per Share

  [vi] Diluted Earning Per Share

  [viii] Exposure Draft

  [ix][ix] Contingently issuable share

  [x] Mandatorily convertible instruments

  (تفاوت اصلی اختیار معامله (option) با اختیار خرید سهام (warrant) این است که اختیار معامله به طور گسترده در بازارهای مالی به عنوان یک ابزار مصون سازی استفاده می شود و صادر کننده آن لزوما شرکت صادر کننده سهام نیست . ولی در مورد اختیار خرید سهام ، در صورت اعمال ، شرکت صادر کننده آن ملزم به انتشار سهام خود می باشد . )

  EPS چیست ؟

  EPS مخفف عبارت Earnings Per Share به معنی سود به ازای هر سهم است.

  سود هر سهم برابر با نسبت سود خالص یک شرکت به تعداد سهام عادی در دست سهامداران آن است.

  EPS نشان می دهد که یک شرکت برای هر سهم از سهام خود چقدر سود کسب می کند و این یک معیار مناسب جهت بررسی سودآوری شرکت است. بدیهی است که شرکت های دارای EPS بالاتر توجه سرمایه گذاران را به خود جلب میکنند.

  فرمول محاسبه EPS

  میزان سود شرکت به ازای یک سهم (EPS) = درآمد کل / تعداد کل سهام شرکت.

  

  چگونه به EPS یک نماد دسترسی پیدا کنیم ؟

  در سایت سهمیو و یا سایت tsetmc در صفحه اطلاعات هر نماد قابل مشاهده است.

  DPS مخفف عبارت Dividends Per Share به معنای سود تقسیم شده به ازای هر سهم است.

  درواقع DPS، بخشی از سود شرکت است که به هر سهامدار پرداخت می‌شود.

  تصمیم گیری در خصوص تقسیم قسمتی از سود شناسایی شده به سهامداران توسط هیات مدیره در مجمع انجام می شود.