نرخ ارز شناور چیست؟

نرخ ارز شناور (Floating Exchange Rate) چیست؟

نرخ ارز شناور (که نرخ ارز منعطف یا نوسانی نیز نامیده ‏می‏‏شود)، نوعی روش نرخ-ارز است که در آن امکان نوسان ارزش واحد پول در واکنش به مکانیزم‏‌ها‏ی بازار تبادل خارجی، وجود دارد. واحد پولی که از نرخ ارز شناور استفاده ‏می‌‏‏کند به عنوان ارز (واحد پول) شناور شناخته ‏می‏‏‌شود. ارز شناور برعکس ارز ثابت است که ارزش آن به یک ارز دیگر، کالاهای مادی، یا سبد ارزی بستگی دارد.

در دنیای امروزی، بیشتر ارزهای جهانی شناور هستند؛ این (ارزها) شامل بیشترین ارزهای معامله شده هستند: دلار آمریکا، فرانک سوئیس، روپیه هند، یورو، ین ژاپن، پوند انگلیس و دلار استرالیا. با این وجود بانک‌‏ها‏ی مرکزی معمولا به منظور تلاش برای تاثیرگذاری بر ارزش نرخ ارز شناور، در بازارها شرکت ‏می‏‏کنند. دلار کانادا بیشترین شباهت را به ارز شناور خالص دارد، زیرا بانک مرکزی کانادا به دلیل آنکه در سال 1998 به طور رسمی ‏‏از این کار منع شد، به قیمت‌‏ها‏ دخول نکرده است. دلار آمریکا با تغییرات بسیار اندک در اندوخته‌‏ها‏ی خارجی‌اش، با فاصله کمی در مرتبه دوم است. در مقابل، ژاپن و بریتانیا تا حدود بیشتری مداخله کرده‌اند، و هند شاهد مداخلاتی از طرف بانک مرکزی – بانک اندوخته هند- در حد متوسط، بوده است.

از سال 1946 تا اوایل دهه 1970، سیستم برتون وودز ارزهای ثابت را به صورت یک عرف در آورد؛ با این وجود در 1971، ایالات متحده تصمیم گرفت که دیگر ارز دلار را در 1/35 اونس طلا نگه ندارد و بنابراین ارز آمریکا دیگر ثابت نبود. پس از توافق اسمیت سونیان در سال 1973 ، بیشتر ارزهای جهانی این کار را دنبال کردند. با این حال، برخی کشورها، از قبیل بیشتر کشورهای حوزه خلیج فارس، ارز خود را با ارزش یک ارز دیگر ثابت کردند، که اخیرا با نرخ رشد کندتری همراه بوده است. هنگامی که یک ارز شناور باشد، ارزهای دیگری را به جز نرخ ارزی که خودش برای اجرای سیاست‏‌ها‏ی مالی استفاده ‏می‏‏‌کند، هدف قرار می‌‏دهد.

منطق اقتصادی

اقتصاددانانی هستند که معتقدند در بیشتر شرایط، نرخ ‏ها‏ی ارز شناور به نرخ‏‌ها‏ی ارز ثابت ترجیح داده ‏می‏‏‌شوند، زیرا نرخ ارز شناور به طور خودکار تنظیم ‏می‏‏‌شود، آنها کشور را قادر ‏می‌‏‏کنند که تاثیر شوک‏‌ها‏ و چرخه‏‌ها‏ی تجارت خارجی را تعدیل کرده و در امکان ایجاد توازن در شرایط بحرانی پرداخت، از پیش اقدام کنند. با این وجود، این (ارزها) همچنین به دلیل دینامیک (پویا) بودنشان باعث غیرقابل پیش بینی بودن ‏می‌‏‏شوند.

با این حال، در شرایط مشخص، نرخ ارز شناور ممکن است برای پایداری و قطعیت بیشترشان ترجیح داده شوند. با توجه به نتایج کشورهایی نرخ ارز شناور چیست؟ که تلاش کردند تا ارزش پول رایجشان را نسبت به دیگران "قوی" یا "بالا" نگه دارند، مانند بریتانیا یا کشورهای جنوب شرقی آسیا پیش از بحران مالی آسیا، این مساله لزوما صحیح نیست.

مناقشات در مورد انتخاب بین نرخ ارز شناور یا ثابت توسط مدل ماندل-فلمینگ به پیش کشیده شد، که استدلال ‏می‏‏‌کند یک اقتصاد (یا حکومت) نمی‏‌تواند هم زمان نرخ ارز را ثابت، گردش مالی را آزاد، و سیاست‏‌های مالی را مستقل نگه دارد. باید دو مورد را برای کنترل انتخاب کند و مورد دیگر را به نیروهای بازار بسپارد.

دلیل اصلی برای نرخ ارز شناور این است که این نوع ارز به سیاست‏‌های مالی این امکان را می‏‌دهد که برای سایر اهداف مفید باشند. با نرخ‏‌های ثابت، سیاست مالی به یک هدف منفرد برای حفظ نرخ ارز در سطح اعلام شده آن، تعهد دارد. با این حال، نرخ ارز تنها یکی از متغیرهای اقتصاد کلان است که سیاست مالی می‏‌تواند بر آن تاثیرگذار باشد. سیستمی با نرخ ارز شناور، سیاست گذارهای مالی را آزاد می‏گذارد تا اهداف دیگری، از قبیل باثبات سازی استخدام یا قیمت‌ها را دنبال کنند.

در طی دوران افزایش یا کاهش شدید بها، معمولا بانک مرکزی برای باثبات کردن پول رایج مداخله می‌کند. بنابراین رژیم های نرخ ارز مربوط به ارزهای شناور، به صورت تکنیکی‏ تر، به عنوان شناورهای مدیریت شده شناخته می شوند. ممکن است بانک مرکزی، برای مثال، اجازه دهد ارزش یک ارز آزادانه بین یک حد بالا و پایین، قیمت های سقف و کف، شناور باشد. مدیریت توسط بانک مرکزی ممکن است به شکل خرید یا فروش سهم‏‌های بزرگ به منظور حمایت از قیمت‏‌ها یا پایداری باشد، یا در مورد برخی ارزهای ملی، ممکن است برای تجارت در خارج از این محدوده جریمه‏‌های قانونی وجود داشته باشد.

ترس از شناور بودن

یک نرخ ارز شناور آزاد، بی‌ثباتی ارز خارجی را افزایش می‌دهد. اقتصاددانانی هستند که معتقدند این موضوع می‏تواند مشکلات جدی را،‌ به ویژه در اقتصادهای نوظهور ایجاد کند. این اقتصادها دارای بخش مالی با یک یا چند مورد از شرایط زیر هستند:

• بدهی دلاری بالا
• شکنندگی مالی
• اثرات شدید ترازنامه‌‏ای

هنگامی که بدهی‌ها در ارزهای خارجی معین شوند، در حالیکه دارایی‏‌ها بر حسب ارز داخلی است، کاهش ارزش غیرمنتظره نرخ ارز، ترازنامه‏‌های شرکت‏‌ها و بانک را به خطر انداخته و ثبات سیستم مالی محلی را تهدید می‏کند.

بنابراین،‌ به نظر می رسد کشورهای در حال ظهور با ترس بزرگ‏تری از شناور بودن مواجه هستند، زیرا تغییرات بسیار کوچک تری در رابطه با نرخ ارز رسمی دارند، اما با شوک‏‌ها و نرخ بهره و گردش‏‌های معکوس بزرگ‏تری روبه رو هستند. این امر نتیجه نرخ ارز شناور چیست؟ واکنش‏‌های مکرر کشورهای دارای ارز شناور آزاد، به تغییرات نرخ ارز توسط سیاست های مالی و یا مداخله در بازار ارز خارجی است.

طی دهه 1990 تعداد کشورهایی که از شناورسازی واهمه دارند، به میزان چشم‏گیری افزایش یافته است.

نرخ ارز شناور چیست؟

نرخ ارز شناور یکی از اصطلاح‌هایی است که در اقتصاد ایران زیاد به آن بر می‌خورید. اما نرخ ارز شناور چیست و چه تفاوتی با نرخ ارز ثابت دارد؟ چه ویژگی‌های موجب می‌شود که این نوع نرخ ارز، «شناور» نامیده شود؟ نرخ ارز شناور بر اساس چه عواملی تعیین می‌شود؟ برای یافتن پاسخ این سوالات و بررسی این اصطلاح اقتصادی متداول با صرافی پارسه همراه باشید.

نرخ ارز شناور یعنی چه؟

«نرخ ارز شناو»ر، نرخ ارز نوسانی یا منعطف نوعی نرخ ارز نرخ ارز شناور چیست؟ است که توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در کشوری با نظام ارزی شناور، دولت نرخ ارز را تعیین نمی‌کند و همان‌طور که از نام این نرخ ارز مشخص است، نرخ ارز شناور می‌تواند به صورت آزاد تغییر کند.

تفاوت نظام های ارزی نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت چیست؟

پس از شناخت نرخ ارز شناور کمی عمیق‌تر شده و با نظام‌های ارزی مبتنی بر نرخ‌های ارز شناور و ثابت آشنا می‌شویم. نظام ارزی در چارچوب نظریه متعارف اقتصادی به مکانیسم تعیین نرخ ارز به واسطه نیروهای بازار در سمت عرضه و تقاضای آن اطلاق می‌شود. در واقع نظام ارزی ارتباط تنگاتنگی با بازار رقابتی و عمیق ارز دارد. کشوری را می‌توان دارای نظام ارزی نامید که هم در طرف عرضه و هم در طرف تقاضا تنوع وجود دارد.

در کشوری که در اقتصادش، منشا ارزآوری متنوع است و طیف وسیعی از کالاها صادر می‌شود و در سمت تقاضا هم عامل‌های متعدد با کشش‌های منطقی تقاضای ارز می‌کنند. در چنین فضای اقتصادی جذابی و در بطن این تعامل میان نیروهای عرضه و تقاضا، قیمت ارز به صورت درون‌زا تعیین می‌شود. این نرخ‌ها ثبات دارند و پایدار هستند. اما در این میان نرخ های ارز ثابت و شناور چه تعریفی دارند و چگونه شکل می‌گیرند؟!

نظام‌های ارزی به طور کلی نرخ ارز شناور چیست؟ به 2 نوع تقسیم‌بندی می‌شوند:

• نظام ارزی شناور
• و نظام ارزی ثابت.

در مکانیسم نظام شناور ارز، نرخ ارز به وسیله نیروهای عرضه و تقاضا و بدون دخالت مقامات پولی و دولت کشور، مشخص می‌شود. در چنین نظامی، تغییرات نرخ ارز تابعی از تغییرات شرایط تقاضا و عرضه ارز است.

در مقابل این نظام، نظام ارزی ثابت قرار دارد. در نظام ارزی ثابت، نرخ ارز توسط دولت کشور تعیین می‌شود. در این نظام ارزی، دولت قیمت پول ملی را در مقابل ارزهای خارجی تعیین کرده و به این صورت، نرخ ارز را برای خرید و فروش مشخص می‌کند. هدف نظام ارزی ثابت این است که نوسانات ارز را در یک بازه زمانی کوتاه و محدود حفظ کند.

بیشتر بخوانید: « نرخ برابری ارز چیست؟ »

مزایای نظام ارز شناور چیست؟

در نظام‌های ارزی که نرخ ارز به صورت شناور تعیین می‌شود، شاهد امتیازها و مزایایی خواهیم بود که می‌توانند به اقتصاد هر کشور کمک کنند. در ادامه به برخی از مزایای نظام‌های ارزی شناور اشاره می‌شود.

1- از بین رفتن نقش دولت در بازار ارز

همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره شد، در نظام ارز شناور، دولت نقشی در تعیین نرخ ارز ندارد و این نرخ کاملا آزادانه مشخص می‌شود. در چنین وضعیتی، دولت می‌تواند بدون این که دغدغه کسری تراز پرداخت‌ها را داشته باشد، به اهدافی که برای اقتصاد داخلی کشور ترسیم کرده است، دست یابد.

2- قرار گرفتن بار تغییرات اقتصادی روی دوش نرخ ارز

در نظام ارزی با نرخ ارز شناور، به جای این که بار تعدیل اقتصادی و تغییرات اقتصاد روی سطوح قیمت‌ها قرار بگیرد، بر عهده نرخ ارز است. در چنین نظامی، با کاهش رقابت‌پذیری، افزایش نرخ ارز رقم می‌خورد و قدرت اقتصادی کشور به صورت نسبی افزایش می‌یابد. در مقابل، اگر رقابت‌پذیری در اقتصاد کشور بالا برود، صادرات یک کشور نسبت به وارداتش افزایش پیدا می‌کند و پول ملی کشور به صورت اتوماتیک تقویت می‌شود.

3- عدم وابستگی به وجود ذخایر ارزی زیاد

زمانی که نرخ ارز در بازار و بدون دخالت مقامات پولی و دولتی کشور تعیین می‌شود، نیازی نیست که در زمان افزایش قیمت، ارز در بازار عرضه شود؛ بنابراین نظام ارزی شناور به وجود ذخایر ارزی بسیار، وابستگی ندارد. در کشورهایی که کسری تجاری مداوم حکم‌فرماست، حفظ کردن نرخ ارز یک کار بسیار دشوار است؛ زیرا ذخایر محدود، دست بانک مرکزی را برای انجام این کار می‌بندد.

4- وارد نشدن شوک های تورمی خارجی به درون کشور

در نظام‌هایی که در آن‌ها نرخ ارز ثابت حکم‌فرماست، در صورت ایجاد شدن شوک تورمی در کشورهایی که طرف تجاری کشور مورد نظر هستند و گران شدن کالاهای نرخ ارز شناور چیست؟ این کشورهای طرف، رقابت‌پذیری آن‌ها کاهش می‌یابد. در این وضعیت، بانک مرکزی کشور مورد نظر با نظام نرخ ارز ثابت به خرید ارز اقدام کرده و پول به جامعه ترزیق می‌کند که موجب بالا رفتن تورم خواهد شد. به این صورت، شوک تورمی از خارج کشور به داخل کشور وارد می‌شود. در کشورهایی که دارای نظام ارز شناور هستند، این شوک‌های خارجی کاملا دفع می‌شوند.

5- استقلال سیاست پولی در نظام نرخ ارز شناور

در نظام‌هایی که نرخ ارز به صورت شناور در آن‌ها تعیین می‌شود، سیاست‌های پولی استقلال بیشتری دارند و امکان این وجود دارد که با سیاست پولی، هدف‌های داخلی را دنبال کنید.

در نظام‌های نرخ ارز ثابت، با اعمال شدن سیاست پولی انبساطی، تورم افزایش پیدا می‌کند و نرخ بهره پایین می‌آید. به دنبال این وضعیت، صادرات محدودتر می‌شود و واردات مورد ترغیب قرار می‌گیرد. در چنین موقعیتی، اگر انتقال سرمایه به راحتی قابل انجام باشد، سرمایه از کشور خارج می‌شود. بنابراین نرخ ارز تمایل به بالا رفتن پیدا می‌کند و دولت و بانک مرکزی اقدام به عرضه ارز خارجی و جمع‌آوری پول می‌کنند و با این کار سیاست پولی خود را که ابتدا اتخاذ کرده بودند، خنثی می‌کنند. در حالی که نظام ارزی شناور قابل کنترل است و سیاست‌های پولی موثرتر خواهند بود.

چه انتقاداتی به نظام ارزی شناور وارد می‌شود؟

پس از اطلاع از مزایایی که نظام ارزی نرخ شناور برای اقتصاد یک کشور دارد، بد نیست که به بعضی از انتقادهایی که به این نظام ارزی وارد است، اشاره شود. منتقدان به نظام ارزی شناور معتقدند که این نظام ارزی نمی‌تواند به موقع و در زمان مناسب به مقتضیات صادراتی واکنش نشان دهد و در موقع مناسب به عوامل اقتصادی پالس ارسال کند. منتقدان اعتقاد دارند که در شرایطی که تعیین نرخ ارز بر عهده ساز و کار بازار قرار بگیرد، ممکن است نرخ‌ ارز نوسانی شود و ثبات خود را از دست بدهد. منتقدان به این دلیل، برقراری نظام ارزی شناور را درست نمی‌دانند.

نتیجه‌گیری

نرخ ارز شناور نرخی است که استقلال در تعیین آن وجود دارد و دولت‌ها امکان دخالت در تعیین آن ندارند. این نرخ را ساز و کار موجود در بازار ارز به صورت آزادانه مشخص می‌کند. نرخ ارز شناور در برابر نرخ ارز آزاد قرار می‌گیرد که استقلال لازم را ندارد و دولت در تعیین آن دخیل است. نظام ارز شناور مزایای بسیاری دارد و البته انتقادهایی هم نسبت به این نظام ارزی وجود دارد. با بررسی نظام‌های ارزی مختلف و تحلیل شرایط هر کشور، می‌توان بهترین نظام ارزی را در جهت رشد اقتصادی کشور انتخاب کرد.

چه نظام ارزی شناور و چه نظام نرخ ارز ثابت را بپسندید، می‌توانید برای انجام خدمات ارزی خود از صرافی پارسه کمک بگیرید. صرافی پارسه خدماتی مانند انجام حواله‌جات ارزی، انجام حواله‌های ارزی شخصی و شرکتی یورو از داخل و خارج اتحادیه اروپا، تحویل نقدی دلار کانادا با دستگاه کارتخوان و خدمات دیگر را ارائه می‌دهد. هم‌چنین برای مبادله ارزهای دیجیتال هم می‌توانید این صرافی را انتخاب کنید.

نظام های ارزی

هر کشوری در نظام بین الملل اقتصادی از دو طریق در تعامل با اقتصادهای دیگر قرار می گیرد؛ یکی تجارت کالا و خدمات و دیگری جریان ورود و خروج سرمایه از کانال های رسمی و غیررسمی. به دلیل همین تعاملات، واحد پول هر کشوری در اقتصاد جهانی دارای یک قیمتی خواهد شد که به آن نرخ ارز گفته می شود. بنابراین نرخ ارز، عبارت است از ارزش واحد پول داخلی بر اساس پول خارجی و یا بالعکس، ارزش واحد پول خارجی بر اساس پول داخلی و به وسیله همین مکانیسم است که قیمت یک کالا در اقتصاد به واسطه شرایط عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد. از طرف دیگر، واحد پولی یک دارایی مهم از دیدگاه دولت محسوب می شود و همواره طرح ریزی نظام ارزی جایگاه خاصی در سیاست های اقتصادی خواهد داشت. در این مقاله ابتدا به انواع نظام های ارزی خواهیم پرداخت و سپس مزایا و معایب هرکدام از آن ها را بررسی می کنیم.

انواع نظام های ارزی

نظام های ارزی در جهان، انواع مختلفی دارند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نظام ارزی ثابت
• نظام ارزی خزنده مرزدار
• نظام ارزی شناور آزاد
• نظام ارزی شناور مدیریت شده

نظام ارزی ثابت

نظام ارزی ثابت، مکانیسمی است که در آن، یک نهاد پولی متمرکز به نام بانک مرکزی موظف می شود که نرخ برابری پول داخلی را با یک یا چند پول خارجی اعلام نماید. معمولا در این نظام، نرخ برابری ثابت با پول واحد مانند دلار آمریکا و یا سبدی از ارزهای مهم دنیا مانند ین ژاپن، پوند انگلیس، یورو اروپا و. سنجیده می شود و توجه داشته باشید که نرخ ارز در این نظام ارزی براساس قانون تثبیت می شود نه بر اساس سیاست. از طرف دیگر، بانک مرکزی موظف است پول داخلی را با پول خارجی که نرخ برابری با آن تثبیت شده است، معاوضه کند.

این نرخ وقتی تغییر می کند که قانون آن را تغییر دهد. طبق تعریف، وقتیکه گفته می شود نظام ارزی ثابت حاکم است، منظور این است که واقعا معاوضه پول داخلی و خارجی با یکدیگر توسط این نرخ امکان پذیر است. بنابراین اگر کشوری جیره بندی ارزی با نرخ های متعدد ثابت داشته باشد، نمی توان گفت که نظام ارزی ثابت دارد؛ بلکه نظام جیره بندی ارزی با نرخ ثابت اصطلاح مناسب تری برای آن است.

نظام ارزی خزنده مرزدار

نظام خزنده مرزدار که کروگمن آن را «ناحیه هدف» می نرخ ارز شناور چیست؟ نامد، دارای سه ویژگی کلیدی است: ویژگی اول این است که یک مرز وسیع دارد و این مرز برای 3 منظور در نظر گرفته می شود؛ نخست اینکه تخمین دقیق نرخ ارز تعادلی بنیادین عملا ناممکن است، لذا باید دامنه ای برای تغییر نرخ در نظر گرفت که بتواند نسبت به نیروهای بازار عکس العمل نشان دهد و فضایی برای سیاست گذاری در مواجهه با ادوار تجاری وجود داشته باشد. دوم این که مرز و نرخ محوری آن، طوری تعریف شود که نرخ ارز موثر را در مقابل نوسانات قیمت ارز سوم ثابت نگه دارد.

سوم این که مرز باید خزنده باشد؛ به نحوی که از بروز پدیده ناموزونی جلوگیری شود. این سه ویژگی نظام ارزی خزنده مرزدار را قواعد «بی بی سی» می نامند که عبارت اند از:

نکته: لازم به ذکر است که کشورهای شیلی و کلمبیا برای مدت طولانی چنین نظام ارزی را اتخاذ کردند.

نظام ارزی شناور آزاد

نظام ارزی شناور آزاد، نظامی است که در آن مسئولین اقتصادی هیچگونه تلاشی در جهت مدیریت و تثبیت نرخ ارز و یا دخالت برای پایین یا بالا بردن نرخ ارز به طور سیستماتیک از طریق تغییر نرخ بهره یا اعمال سیاست پولی انجام نمی دهند. حتی مسئولین هیچگونه کنترلی را بر حرکت سرمایه اعمال نکرده و یا کنترل های موجود را حذف نمی کنند؛ چراکه هیچگونه دغدغه ای از جهت تاثیر جریان خروج و ورود سرمایه بر نرخ ارز وجود ندارد.

البته لازم به ذکر است که گاهی اوقات دخالت بسیار محدودی برای کاهش میزان تغییرپذیری نرخ ارز صورت نرخ ارز شناور چیست؟ می گیرد. بنابراین در نظام ارزی شناور آزاد، مدیریت نرخ ارز اعتماد به بازار است. نمونه بسیار بارز در آزاد گذاشتن نرخ ارز به طور کامل کشور زلاندنو است؛ البته ایالات متحده آمریکا نیز نمونه ای بارز از نظام ارزی شناور آزاد است.

تذکر: توجه داشته باشید که آزاد بودن نرخ ارز، به این معنی نیست که مبادلات دولت هیچگونه تاثیری بر بازار نرخ ارز ندارد.

نظام ارزی شناور مدیریت شده

نظام ارزی شناور مدیریت شده فرآیندی است که مسئولین اقتصادی کشور هیچگونه مسئولیتی در قبال مدیریت نرخ ارز ندارند تا براساس آن اهدافی را اعلام کنند و بعد مورد قضاوت قرار گیرند که در رسیدن به این اهداف شکست خورده یا موفق بوده اند؛ اما نسبت به این که نرخ ارز در چه سطحی باید قرار گیرد نظر دارند و برای اعمال نظر خود وارد عمل می شوند.

البته مسئولین در نظام شناور مدیریت شده، هیچ مرز یا نرخ برابری اعلام نمی کنند و اگر نرخ ارز افزایش شدیدی پیدا کند، خود را مسئول می دانند که دخالت کنند و در این راستا نرخ بهره را تغییر می دهند و یا جریان ورود و خروج سرمایه را به منظور تاثیر بر نرخ ارز تحریک می کنند. این نظام ارزی در سال های اخیر بسیار معمول بوده است و در کشورهای جنوب شرقی آسیا به جز هنگ کنگ استفاده می شود و در سال های اخیر کشورهای متعددی به لیست کشورهای متکی بر نظام شناور مدیریت شده پیوسته اند.

ارزیابی نظام های ارزی

تا اینجای کار با انواع مختلفی از نظام های ارزی نرخ ارز شناور چیست؟ آشنا شدیم و دانستیم که هرکدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند و با توجه به رویکرد اقتصادی کشورهای مختلف در سراسر جهان، یکی از این نظام های ارزی مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی، نظام های ارزی را می توان به 2 روش سنتی و جدید مورد بررسی قرار داد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

ارزیابی نظام های ارزی با رویکرد سنتی

در رویکرد سنتی دو مزیت بسیار مهم برای نظام ارزی ثابت برشمرده شده است:

1. نظام ارزی ثابت سبب کاهش هزینه های مبادلاتی و ریسک نرخ ارز می شود و این دو از عوامل رکود سرمایه گذاری و تجارت محسوب می شوند.
2. نظام ارزی ثابت یک لنگر اسمی معتبر برای سیاست پولی و به تبع آن کنترل تورم خواهد بود. از طرف دیگر، مهم ترین مزیت نظام ارزی شناور نیز این است که امکان اتخاذ سیاست پولی مستقل را مهیا می کند.

ارزیابی نظام های ارزی با رویکرد جدید

معیارهای سنتی دارای ضعف هایی هستند؛ به عنوان مثال، رویکرد سنتی ارتباط بسیار کمی با دغدغه های سیاست گذاران اقتصادی در انتخاب یک نظام ارزی دارد و هیچگونه توضیح قانع کننده ای ارائه نمی دهد که چرا یک سیاست گذار باید مثلا از نظام شناور آزاد دوری نماید. در رویکرد سنتی، هیچ اشاره ای به آسیب پذیری کشورها از نظام های ارزی نشده است و در عمل هیچ نکته ای در این خصوص ارائه نشده است که بتواند توضیح دهد که چرا بحث نظام نرخ ارز به جهتی سوق داده شود، که انتخاب نظام ارزی را به انتخاب فرآیندهای قطبی نرخ ارز ثابت و یا نرخ های شناور منحصر ساخته است، به نحوی که گویی انتخاب متعادلی وجود ندارد.

ویلیامسون رویکردهای جدیدی را ارائه می دهد که مباحث فراموش شده فوق را مطرح می کند. سه معیاری که ویلیامسون در این زمینه مورد بحث قرار می دهد، عبارت اند از:

1. ناموزونی
2. آسیب پذیری از بحران
3. ملاحظات اقتصاد سیاسی

جمع بندی

برای انتخاب نظام های ارزی، معیارهای متعددی وجود دارد که برخی سابقه طولانی داشته و برخی به سبب بحران های اخیر ارزی در کشورهای در حال توسعه، به تازگی معرفی شده اند. مشکل اصلی در نظام های ارزی، تقابل معیارها است؛ به طوریکه برخی از نظام های ارزی مانند نظام ثابت از حیث لنگر اسمی بودن و کنترل تورم بر رژیم های دیگر برتری داشته است، بنابراین از حیث آسیب پذیری از بحران و پدیده ناموزونی با مشکلات جدی روبرو است.

نرخ ارز شناور چیست

تا کنون در مجله فرادرس، مقالات و آموزش‌های متنوعی را در موضوع «نرخ ارز شناور چیست» منتشر کرده ایم. در ادامه برخی از این مقالات مرتبط با این موضوع لیست شده اند. برای مطالعه هر مقاله، لطفا روی عنوان آن کلیک کنید.

فارکس یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های فرابورسی معاملاتی ارز‌های خارجی به شمار می‌رود. در این مطلب با ساز‌وکار بازار فارکس آشنا می‌شویم و به بررسی مهم‌ترین…

با فرادرس

آموزش‌های ویدئویی فرادرس

همراه شوید

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب نرخ ارز شناور چیست؟ نرخ ارز شناور چیست؟ فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود. فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن نرخ ارز شناور چیست؟ به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید. مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.
© فرادرس ۱۴۰۱

نرخ شناور ارز چیست؟

نظام شناور ارزی به برابری پول ملی نسبت به دیگر ارزها بر اساس عرضه و تقاضا اشاره دارد و در واقع با توجه به شرایط اقتصادی کشور، بانک مرکزی تلاش می‌کند تا نرخ ارز را در سطح مطلوبی نگه دارد.

به گزارش کارآفرین نیوز، نظام‌های ارزی جهان بر دو نظام نرخ ارز ثابت و نظام ارز شناور تقسیم می‌شوند.

در سال ۱۹۴۴ میلادی، ۴۴ کشور دنیا، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی را تاسیس کردند و دستورالعمل‌هایی برای سیستم نرخ ارز ثابت تعیین شد.

در آن سال‌ها دلار آمریکا به واحد پولی رایج در مبادلات جهانی تبدیل شده بود و کشورهای بر اساس نرخ ثابت ارز فعالیت‌های اقتصادی خود را انجام می‌دادند، اما تحولات مربوط به شرایط نامناسب اقتصادی آمریکا سبب شد، نرخ ارز شناور به‌ نظام اقتصادی جهان وارد شود.

از سال ۱۹۶۷ شرایط اقتصادی آمریکا دچار تحول شد و نیکسون رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، استاندارد طلا را در سال ۱۹۷۱ حذف کرد و نظام برتون وودز یا همان نرخ ارز ثابت با شکست مواجه شد.

اشکالات نظام ارزی ثابت

در واقع نظام نرخ ارز ثابت به‌ گونه‌ای بود که نرخ مبادله ارز با نرخ ارز شناور چیست؟ طلا ارتباط کامل داشته و قیمت ثابتی در نظر گرفته می‌شد.

البته نظام نرخ ارز ثابت همچنان در برخی از کشورها اجرایی می‌شود، اما در شیوه فعلی مقدار مشخصی جهت برابری نرخ ارزها تعیین می‌شود. به بیان دیگر مقدار مشخصی از دلار را در مدت‌ زمان مشخص با یک میزان از واحد پولی ملی برابر نگه داشته و مبادلات بر این‌ اساس صورت می‌گیرد.

از آنجایی‌ که این عمل بدون در نظر گرفتن شرایط تورمی کشورها صورت می‌گیرد، مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

از سوی دیگر عملی سازی این نظام نیازمند ذخایر غنی ارزی دارد تا در صورت لزوم، با دخالت دولت، نرخ ارز ثابت باقی بماند.

پس از خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های کشور، ایران با چنین شرایطی مواجه شد و دولت سعی کرد با تعیین نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی، ارزش پولی خود را حفظ کند که در عمل ناموفق بود و نظام ارزی کشور به سمت نظام ارزی شناور حرکت کرد.

برخلاف نظام نرخ ارز ثابت که دولت‌ها به طور کامل یا عمدتاً نرخ ارز را تعیین می‌کنند در Floating Exchange Rate قیمت ارز توسط بازار فارکس و بر اساس عرضه و تقاضا نسبت به ارزهای دیگر تعیین می‌شود.

در این شیوه نیز دولت‌ها سعی دارند قیمت ارز خود را در تجارت مطلوب نگه دارند، اما به‌ اندازه نظام نرخ ارز ثابت دست دولت‌ها باز نبوده و عامل اصلی عرض و تقاضا در سطح بین‌الملل است.

در نظام ارز شناور اگر تقاضا برای ارزی افزایش پیدا کند، ارزش آن بیشتر و در صورت کاهش تقاضا، قیمت آن افت می‌کند.

البته دولت همواره در تلاش است که این نرخ با افزایش یا کاهش شدید مواجه نشود، در واقع هرگونه رشد و افت سبب تاثیر منفی بر اقتصاد شده و دولت‌ها با بهره‌گیری از بانک مرکزی، ارزش ارز را در سطح مطلوبی نگه می‌دارند.

با وجود اینکه نظام ارز شناور به‌ عنوان مانعی برای فساد در بازار و رانت شناخته می‌شود، اما ساخت نظام ارز شناور قوی نیازمند زیرساخت‌های توانمند دارد، از سوی دیگر ریسک نقل‌ و انتقال سرمایه به خارج از کشور بالا است.